Τι κοινό έχουν οι Δρ John Martino, Jim Claven και Billy Cotsis; Και οι τρεις «ασχολούνται» με την ιστορία και αρέσκονται στις διασκεδαστικές διηγήσεις, μα -πάνω απ’ όλα- στο να ανταλλάσσουν απολαυστικά ανέκδοτα. Οι τρεις τους θα μοιραστούν ένα περίπτερο στο Φεστιβάλ «Αντίποδες» το Σαββατοκύριακο, 25 και 26 Φεβρουαρίου.
Ο Billy Cotsis, που είναι γνωστός για τα ντοκιμαντέρ του με θέμα τις ελληνικές κοινότητες σε όλο τον κόσμο, είχε τη «δυστυχία» να συνεργαστεί με τον Δρα Martino σε Σίδνεϊ και Μελβούρνη όπου έδωσαν κοινές ομιλίες. Ο Δρ Martino, μάλιστα, δηλώνει έκπληκτος που οι δυο τους εξακολουθούν να είναι φίλοι, «αν σκεφτεί κανείς ότι μερικές φορές κάποιοι από το ακροατήριο θέλουν να μας πετάξουν ντομάτες ή φέτα…, ή μήπως ήμουν εγώ που απλά ήθελα να πετάξω λίγη στον Μπίλι;», λέει γελώντας και κλείνοντας περιπαικτικά το μάτι.
Όντας ένα πολύ επιτυχημένο δίδυμο, γνωστοί ιδιαίτερα για τις συγγραφικές συνομιλίες τους με τον τίτλο «Martino vs Cotsis» (καμία σχέση με πυγμαχία), προσέλκυσαν με τη δυναμική τους έναν από τους καλύτερους ιστορικούς της χώρας, τον Jim Claven, όταν τον συνάντησαν σε μια έκθεση βιβλίου που διοργάνωσε το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού. Ο Claven, του οποίου το σύνολο των έργων περιλαμβάνει τα βιλία «Lemnos & Gallipoli Revealed: A Pictorial History of the Anzacs in the Aegean 1915-16», «Grecian Adventure – ANZAC Trail Stories and Photographs Greece 1941» είναι γνωστός για την καταγραφή και διατήρηση ορισμένων σημαντικών στιγμών της Αυστραλίας κατά τη διάρκεια Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Όπως φαίνεται, το ιστορικό μυθιστόρημα του Dr Martino, «Ολυμπία: Η γέννηση των αγώνων» εξετάζει το ζήτημα πόλεμος ειρήνη, ενώ ο Cotsis έχει επικεντρωθεί στους Έλληνες κατά τη διάρκεια των πολέμων σε όλη την Ελλάδα από την αρχαιότητα έως την Επανάσταση του 1821, μια ωραία συνέργεια. Αυτό έχει σίγουρα φέρει τους τρεις κοντά, καθώς μοιράζονται ιδέες/σημειώσεις για θέματα που συνδέονται με τον πόλεμο και την ειρήνη στην Ελλάδα. Ένα από τα πρώτα βιβλία του Cotsis ήταν γραμμένο από την οπτική γωνία του Θουκυδίδη, ο οποίος έγραψε τον «Πελοποννησιακό Πόλεμο». Αυτές οι συνδέσεις οδήγησαν σε μια συζήτηση μεταξύ των τριών για το τι είναι ιστορία και τι σημαίνει.
Ο Jim Claven δήλωσε στον «Νέο Κόσμο» ότι «η ιστορία είναι η ιστορία των ανθρώπινων προσπαθειών, με πιο σημαντικές τις ανθρώπινες ιστορίες, που αναδεικνύουν τις εμπειρίες των ατόμων και της κοινωνίας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πάντα προτιμούσα αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε ‘κοινωνική ιστορία’. Όχι γιατί θέλω να υποτιμήσω την προσέγγιση «από πάνω προς τα κάτω», αλλά γιατί για μένα αυτή (σ.σ. η προσέγγιση) δεν έχει νόημα χωρίς τον κοινωνικό και ατομικό αντίκτυπο των αποφάσεων. Θυμάμαι έναν ιστορικό, τον EP Thompson, ο οποίος είπε ότι όταν περπατάμε κατά μήκος ενός δρόμου ακολουθούμε τα βήματα όλων εκείνων που έχουν περάσει πριν από εμάς, οι οποίοι είχαν όνειρα και αντιμετώπισαν προκλήσεις, συχνά όχι πολύ διαφορετικές από τις δικές μας και το καθήκον του ιστορικού είναι να προσπαθήσει να ζωντανέψει αυτές τις εμπειρίες. Γι’ αυτό όταν προσεγγίζω τα θέματά μου, όπως η σύνδεση των Ελλήνων με την ιστορία των Anzac της Αυστραλίας, προσπαθώ να βάλω στο επίκεντρο την εμπειρία του απλού στρατιώτη ή του πολίτη, όπως η αλληλεπίδραση των ατόμων στον πόλεμο».
Ο Δρ Martino, ο οποίος είναι παράλληλα και υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων στο Club Tivoli, Prahran, ακολουθεί μια διαφορετική προσέγγιση, παίζοντας το ρόλο του «επαναστάτη» στην ομάδα:
«Σε αντίθεση με τη λαογραφία, αυτά που προβάλλουν τα μέσα ενημέρωσης του Murdoch και τις αμπελοφιλοσοφίες του Donald Trump, η ιστορία είναι μια θαυμάσια εμπνευσμένη, πραγματική καταγραφή σπουδαίων πραγμάτων που επιτεύχθηκαν από τους προγόνους μας. Ή αληθινά τρομερά πράγματα από ανθρώπους με τους οποίους δεν θα θέλαμε ποτέ να έχουμε καμία σχέση στην πραγματική ζωή. Η ιστορία είναι επίσης πολύ περιεκτική ως προς το φύλο και θα έπρεπε με μεγαλύτερη ακρίβεια (και συχνότητα) να αναφέρεται και ως «η ιστορία εκείνης» (her-story)».
Με κίνδυνο να φάει καμιά ντομάτα, ο Cotsis γνέφει συμφωνώντας.
Στην ερώτηση γιατί ο καθένας από τους τρεις τους ασχολείται με την καταγραφή ιστορικών γεγονότων, ο Claven εξηγεί:
«Αν δεν μάθεις από την ιστορία, είναι βέβαιο ότι θα την επαναλάβεις. Αν και είναι μια κοινοτοπία, νομίζω ότι το κίνητρό μου για να γράψω ιστορικά έργα είναι να ζωντανέψω το παρελθόν και να αναδείξω το γεγονός ότι δεν διαφέρουμε πολύ από εκείνους του παρελθόντος».
Ο κ. Cotsis προσθέτει: «Πρέπει να είμαστε σε θέση να αναλύουμε αμερόληπτα, τι έχει συμβεί στο παρελθόν. Να αφηγούμαστε ιστορίες σαν να είμαστε όλοι εκεί και όπου είναι δυνατόν να φέρνουμε τον αναγνώστη στη στιγμή».
Ο καθένας έχει μια θεωρία για το ποιος είναι ο πατέρας της ιστορίας, με τον Δρ Martino να πιστεύει ότι ήταν ο Ηρόδοτος, αν και «ο Θουκυδίδης ήταν ο παππούς κατά την ταπεινή μου γνώμη: ένας αυστηρός, σκληρός και δύστροπος τύπος που δεν έβλεπε με καλό μάτι τις αδυναμίες της ανθρωπότητας».
Ο Cotsis προσθέτει ότι «χωρίς τον Θουκυδίδη, θα είχαμε κολλήσει στο ρεπουμπλικανικό στυλ ρεπορτάζ, με έλλειψη γεγονότων, σαγηνευτικά συνθήματα που χαϊδεύουν τα αυτιά χωρίς να λένε την αλήθεια. «Ο Θουκυδίδης μας έδωσε γεγονότα, ομιλίες από πρώτο χέρι, πρωτογενή γεγονότα και τις απόψεις και των δύο πλευρών, όπου ήταν δυνατόν. Ήταν ένας πρώην Αθηναίος στρατηγός που κατανοούσε τη δύναμη και την ανάπτυξη της Σπάρτης και τη σεβόταν. Ήταν πλούσιος και έζησε τη ζωή του στη Μακεδονία, γεγονός που του επέτρεψε να έχει το χρόνο να γράψει αντικειμενικές ιστορικές αναφορές. Οι δημοσιογράφοι και οι ιστορικοί πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμά του!»
Ο Jim Claven συμφωνεί με αυτές τις σκέψεις για τον Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη και προσθέτει τον Λίβιο στον κατάλογο.
Εκτός από το θαυμασμό τους στο Λίβιο και τον Ηρόδοτο, οι τρεις ιστορικοί και φίλοι, που αγαπούν ιδιαίτερα τα βιβλία στη φυσική τους μορφή, μοιράζονται και ένα περίπτερο στο Φεστιβάλ «Αντίποδες» όπου θα εκθέσουν τα βιβλία τους κουβεντιάζοντας με τους επισκέπτες και απολαμβάνοντας μαζί τους έναν φραπέ.
Ο Claven θυμάται: «Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από τη φυσική υπόσταση ενός πραγματικού βιβλίου. Να το κρατάς στα χέρια σου. Να σκέφτεσαι ποιος μπορεί να έχει κρατήσει το βιβλίο πριν από σένα…. Όπως έλεγε ο Τζορτζ Όργουελ, «κάθε βιβλίο στην προσωπική σας βιβλιοθήκη αφηγείται μια ιστορία, για το πότε το αγοράσατε, γιατί το αγοράσατε», λέει ο Jim Claven.
«Ακόμα θυμάμαι το πρώτο σημαντικό ιστορικό κείμενο που μου δόθηκε, ένα βιβλίο για τον Αιγύπτιο Φαραώ Τουταγχαμών της Chirstiane Desroches-Noblecourt που εκδόθηκε το 1972. Ο πατέρας μου μου το έδωσε ως δώρο στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Από τότε είμαι εθισμένος στην ιστορία και στα ιστορικά βιβλία. Αγόρασα ένα αντίτυπο για τον γιο μου τον Άντριου όταν ήταν έφηβος», θυμάται ο ίδιος.
Ο Δρ Martino διαβεβαιώνει αστειευόμενος ότι «είναι εξαιρετικά δύσκολο να βάλεις ψηφιακά βιβλία στη βιβλιοθήκη του σπιτιού σου για να εντυπωσιάσεις τους φίλους σου με το πόσο πολύ διαβάζεις». Έτσι, τα φυσικά βιβλία είναι τα αγαπημένα του.
Ο Billy Cotsis θα έρθει από το Σίδνεϊ ειδικά για το Φεστιβάλ και από ό,τι φαίνεται, το περίπτερο των τριών φίλων θα «ανάψουν» οι κουβέντες περί νέων τρόπων δημιουργίας και καταγραφής της ιστορίας, ενώ δεν θα λείψουν και τα καλαμπούρια μεταξύ τους!
*Ο Jim Claven βοήθησε στην ίδρυση της Επιτροπής Μνήμης Λήμνου Καλλίπολης με έδρα τη Μελβούρνη το 2011, ολοκληρώνει επί του παρόντος μια έκθεση για το ρόλο της Ίμβρου κατά τη διάρκεια της Εκστρατείας της Καλλίπολης και επιβλέπει την παραγωγή ενός ντοκιμαντέρ για τους Anzacs στην ελληνική εκστρατεία του 1941. Ο Dr. Martino ασχολείται με τη συγγραφή της συνέχειας του διεθνώς αναγνωρισμένου μπεστ σέλερ του, και ο Billy Cotsis θα παρουσιάσει τη σειρά ντοκιμαντέρ του «Magna Graecia» στην Καμπέρα και την Αδελαΐδα αργότερα φέτος. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «The Aegean Seven Take Back The Marbles»
