Ο ουρανός συννεφιασμένος. Έκανε αρκετό κρύο από νωρίς το πρωί, ενώ δεν άργησαν να πέσουν και οι πρώτες ψιχάλες. Η βροχή δυνάμωνε όσο περνούσε η ώρα. Αλλά παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, όλο και περισσότεροι πλησίαζαν και έστεκαν, υπομονετικά, ο ένας πίσω από τον άλλο.

Οι πιο προετοιμασμένοι κρατούσαν σφιχτά τις ομπρέλες τους (και ο ένας τον άλλο τα ζευγάρια). Οι λιγότερο έτοιμοι, κούμπωναν μέχρι επάνω τα πανωφόρια τους, φορούσαν τις κουκούλες τους, προσπαθούσαν να βρουν λίγη προστασία κάτω από τις φυλλωσιές των δέντρων. Άλλοι ήταν πιο… θαρραλέοι με τις καιρικές συνθήκες.

Λίγο πριν τις 9πμ και η ουρά εμπρός από τη χαρακτηριστική επιγραφή «προς ενοικίαση», έξω από ένα διαμέρισμα, κοντά στον σταθμό του τρένου, στο προάστιο Ormond της Μελβούρνης, αριθμούσε δεκάδες ανθρώπους.

Όταν ήρθε η ατζέντης, τα συναισθήματά της ήταν προφανώς ανάμεικτα: χαρά για τη ζήτηση και… απελπισία που έπρεπε να διαχειριστεί τόσο κόσμο. Στάθηκε στην είσοδο και ανά ένα-δύο λεπτά, έπρεπε να λέει τα ίδια πράγματα σε αυτούς που έμπαιναν να δουν την κατοικία.

Τα παπούτσια έπρεπε να βγουν. Άλλοι με τις κάλτσες, άλλοι ξυπόλυτοι, άφηναν υγρά αποτυπώματα των ποδιών τους πάνω στα πλακάκια. Στη σειρά, όλοι μαζί, σε απόσταση… ούτε αναπνοής, μέσα σε ένα μικρό διαμέρισμα. Τα πράγματα των απερχόμενων νοικάρηδων εντός του unit ακόμη, έτοιμα για τη μετακόμιση. Τα κρεβάτια στρωμένα. Παιδικά παιχνίδια σε κούτες.

Οι περισσότεροι «κυνηγούν» μία κατοικία, ει δυνατόν σε καλή τιμή και σε καλή κατάσταση. Όσοι έχουν βιώσει την εμπειρία γνωρίζουν ότι, ειδικά αυτήν την εποχή, συχνά αυτό αποτελεί «οξύμωρο». Η διαθεσιμότητα είναι στα τάρταρα, όχι μόνο στη Μελβούρνη, αλλά ανά την Αυστραλία, οι αυξήσεις των ενοικίων στα ύψη και το προσιτό σπάνια συμβαδίζει με το καλό. Οι συμβιβασμοί είναι πιο αναγκαίοι από ποτέ ίσως.

Πολλοί από τους ομογενείς μας είναι ιδιοκτήτες και αυτή η κατάσταση δεν τους ανησυχεί. Κάποιοι, πιο τυχεροί, είχαν μάλιστα την ευκαιρία να επενδύσουν σε ακίνητα, είναι εκμισθωτές και έχουν κάθε λόγο να χαμογελούν, καθώς η ζήτηση ωθεί τις τιμές προς τα πάνω. Ένας Ελληνοαυστραλός ατζέντης έλεγε ότι πρόσφατα ένας συμπάροικος αγόρασε ένα σπίτι στο Chadstone. Το διέθεσε προς ενοικίαση και στην πρώτη επιθεώρηση πέρασαν… 77 ενδιαφερόμενοι.

Είναι και άλλοι όμως που είτε οι ίδιοι, είτε τα παιδιά τους, αγωνιούν για το «πού την κεφαλήν κλίνη», εντός προϋπολογισμού, καθώς δε χωρούν άλλες περικοπές, με το κόστος ζωής να έχει… ξεφύγει.

Πριν ακόμη τις αυξήσεις του 10%, 15%, 20% ή και 25% -μόνο- για τα ενοίκια τους τελευταίους μήνες, οι Ελληνόφωνοι ενοικιαστές στην Αυστραλία που -σύμφωνα με την Απογραφή του 2021- δήλωναν ότι πιέζονταν να πληρώσουν ανέρχονταν σε 38,2% (32,2% το μέσο ποσοστό στην Αυστραλία).

Ένα ποσοστό 8,7%, πριν δύο χρόνια ακόμη, πλήρωνε 550 δολ. έως 649 δολ. την εβδομάδα και ένα 8,3% 400 δολ. έως 424 δολ. Προσθέστε 50 δολ-100 δολ. -και βάλε- την εβδομάδα φέτος εκτός των επιπλέον εξόδων για τρόφιμα, λογαριασμούς, καύσιμα…

Αρκετοί που έμεναν μόνοι, πλέον αναζητούν συγκάτοικους, να μοιραστούν κάποια από τα τρέχοντα έξοδα. Κάποιοι ίσως έχουν ήδη επιστρέψει στα πατρικά τους. Δεν είναι λίγοι όμως, που έχουν δικές τους οικογένειες και καλούνται να βάλουν -ακόμη- πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη -αν μπορούν βέβαια- με το σύνηθες «όριο βιωσιμότητας» για το ενοίκιο να τίθεται στο 30% του εισοδήματος.

Ορισμένες κατοικίες όντως αξίζουν τα χρήματα και δεδομένων των ευρύτερων οικονομικών συνθηκών οι αυξήσεις κρίνονται «λογικές», καθώς και οι ιδιοκτήτες επιβαρύνονται με ένα σωρό άλλα έξοδα, διαχείρισης, συντήρησης, φόρους κ.ά.

Υπάρχουν όμως και οι «παράλογες» περιπτώσεις που σε κάνουν να τραβάς τα μαλλιά σου… με ανακαινίσεις… στο πόδι, που «πασάρονται» ως «πλήρεις», με τη μούχλα να μυρίζει από την είσοδο ακόμη.

Από τη μία ιδιοκτήτες που ζητούν αυξήσεις παρόμοιες με αυτές που «είδαν» ή «άκουσαν» στις ειδήσεις, ανεξάρτητα από την ποιότητα της κατοικίας που διαθέτουν και από την άλλη οι ενοικιαστές που προσπαθούν να διαπραγματευτούν βάζει του διαθέσιμου εισοδήματος.

Κάπου στη μέση οι ατζέντηδες που… τρέχουν και δεν προλαβαίνουν, να εξηγούν πως έχουν οι συνθήκες στην αγορά, να διαπραγματεύονται και βέβαια να «δείχνουν» κατοικίες, σε 50, 60 και 70 άτομα κάθε φορά.

Η αυτοματοποίηση -με τα περιβόητα «links» και «sms» για να δώσει κανείς το «παρών» σε μία επιθεώρηση ή να κάνει αίτηση- βοηθά ενίοτε στην ανταπόκριση στην ζήτηση, αλλά η διαδικασία, σε πλείστες περιπτώσεις, έχει καταστεί πλέον εντελώς απρόσωπη.

Τα «μπερδέματα» υποψηφίων και οι καθυστερήσεις συνηθισμένες. Σε μία επιθεώρηση ενός -ομολογουμένως πολύ προσεγμένου- unit στο Cheltenham, ο ατζέντης έφτασε 20 λεπτά αργότερα από τις 5.15μμ., όπως ήταν προγραμματισμένο. Είχε ήδη σκοτεινιάσει, ρεύμα δεν υπήρχε και οι περίπου 30 ενδιαφερόμενοι χρειάστηκε, με τους φακούς στα κινητά τους τηλέφωνα αναμμένα να «ψάξουν» την κατοικία… σαν τους κλέφτες. Της… νύχτας τα καμώματα…

Ένα λογικό κέρδος, σε μία ανοιχτή οικονομία είναι θεμιτό.

Αλλά, όπως ανέφεραν αυστραλιανά ΜΜΕ, πρόσφατα, κτηματομεσιτικό γραφείο του Σίδνεϊ, συμβούλευε ιδιοκτήτες πελάτες του ότι ο ταχύτερος τρόπος για να «επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή αύξηση» ήταν να εκδιωχθούν οι μακροχρόνιοι ενοικιαστές, να συμμαζευτεί το ακίνητο και να επαναμισθωθεί σε υψηλότερο ποσοστό.

Μάλιστα ένας ιδιοκτήτης ακινήτων στο Σίδνεϊ παραπέμφθηκε σε consumer tribunal, αφού επιχείρησε να αυξήσει το ενοίκιο για κάθε ενοικιαστή σε πολυκατοικία στις ανατολικές παραλίες έως και 70%, σύμφωνα με την «Sydney Morning Herald».

«Πιστεύω ότι μπορείτε να συμπεριφέρεστε στους ενοικιαστές με ένα επίπεδο σεβασμού. Δεν χρειάζεται να είναι μια νοοτροπία εμείς εναντίον τους», σχολίασε η ατζέντης Elizabeth Sargood στο ABC. «Και νομίζω ότι αυτό συμβαίνει συχνά, πράγμα που είναι λυπηρό».

Ο Leo Patterson Ross, εκπρόσωπος της National Association of Tenants Organisations, είπε ότι υπάρχει έλλειψη διαφάνειας γύρω από τις αυξήσεις. Ενώ ορισμένοι πράκτορες, μοιράζονται την έρευνα αγοράς τους με τους ενοικιαστές, για τους περισσότερους, «δεν υπάρχει πραγματικός τρόπος να ελέγξουν αν μια αύξηση έχει προταθεί, ή έστω προταθεί, με έγκυρο, αυστηρό τρόπο».

Υπάρχουν βέβαια και οι ιδιοκτήτες, ανάμεσα τους και ομογενείς που -όπως είναι σε θέση να γνωρίζει ο «Νέος Κόσμος»- στον βαθμό που τους επιτρέπει η οικονομική κατάσταση/συγκυρία διατηρούν τα μισθώματα σε «ανεκτό» επίπεδο για τους ενοικιαστές τους, οι οποίοι συνήθως είναι μακροχρόνιοι.

Στο μεταξύ, ο αριθμός των οικονομικά προσιτών κατοικιών προς ενοικίαση βρίσκεται σε νέα χαμηλά επίπεδα.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση «PropTrack Market Insight Report» τα ενοικιαζόμενα, με τιμή κάτω των 400 δολαρίων την εβδομάδα τον Απρίλιο έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί ποτέ σε όλες τις πρωτεύουσες, εκτός από το Χόμπαρτ και το Ντάργουιν.

Αυτό συμβαίνει μόλις ένα μήνα μετά το ιστορικό χαμηλό που σημείωσαν τον Μάρτιο οι συνολικές καταχωρίσεις ενοικιαζομένων, για όλες τις κατηγορίες τιμών, ενώ παράλληλα η ζήτηση συνεχίζει να αυξάνεται κατακόρυφα, με τους διεθνείς φοιτητές να επιστρέφουν και τον ρυθμό μετανάστευσης να κλιμακώνεται.

Μάλιστα ουκ ολίγοι φοιτητές από το εξωτερικό δηλώνουν «εξαπατημένοι» από τις συνθήκες ζωής, ενώ τουλάχιστον Πανεπιστήμιο παροτρύνει το προσωπικό τους, που έχει τη δυνατότητα να τους προσφέρει δωμάτια, εν μέσω ανησυχιών ότι θα γυρίσουν την πλάτη τους στην Αυστραλία, καθώς η κρίση των ενοικίων χτυπάει και την εκπαίδευση. Πολλοί ακαδημαϊκοί ωστόσο, ιδίως περιστασιακά εργαζόμενοι ή σε «επισφαλείς» θέσεις αντιμετωπίζουν και οι ίδιοι στεγαστική ανασφάλεια.

Τον Μάιο του περασμένου έτους, το 30,2% του συνόλου των καταχωρίσεων ενοικίασης σε όλη την χώρα ήταν κάτω από 400 δολάρια την εβδομάδα.  Ο αριθμός αυτός έχει μειωθεί πλέον σχεδόν στο μισό, στο 16,2% (για τη Μελβούρνη το ποσοστό των σπιτιών μειώθηκε από το 32,9% στο 15,6% και για την υπόλοιπη Βικτώρια από το 43,5% στο 29,5%. Για τα διαμερίσματα/units το ποσοστό ήταν 49,3% και μειώθηκε σε 23,7% και στο υπόλοιπο της Πολιτείας από 74,6% σε 64,4%).

«Παρόλο που η αύξηση του Commonwealth Rent Assistance είναι η μεγαλύτερη των τελευταίων 30 και πλέον ετών, οι πληρωμές για το βοήθημα ενοικίου έχουν μείνει εδώ και καιρό πίσω από την αλματώδη αύξηση των τιμών των ενοικίων», ανέφερε η ανώτατη οικονομολόγος της PropTrack, Eleanor Creagh. «Το μερίδιο των προσιτών ενοικίων πέφτει κατακόρυφα, πράγμα που σημαίνει ότι οι συνθήκες παραμένουν δύσκολες για τους Αυστραλούς με πιο χαμηλό εισόδημα».

Η PropTrack επεσήμανε επίσης ότι χωρίς επικείμενη αύξηση της προσφοράς κατοικιών, ο αριθμός των διαθέσιμων προς ενοικίαση θα παραμείνει χαμηλός, κάτι που θα αυξήσει ακόμη περισσότερο τον ανταγωνισμό στην αγορά, άρα και τις τιμές.

Ο διευθυντής οικονομικών ερευνών της PropTrack, Cameron Kusher, σχολίασε ότι αυτό θα μπορούσε να οξύνει το πρόβλημα στέγασης, ιδίως γι’ αυτούς που δεν έχουν δουλειά και εξαρτώνται από τις κρατικές ενισχύσεις, αλλά και αυτούς στα χαμηλότερα εισοδήματα.

Έκθεση της φιλανθρωπικής οργάνωσης Mission Australia, διαπιστώνει άλλωστε ότι τέσσερις στους δέκα ανθρώπους που ζήτησαν βοήθεια, εργάζονταν αλλά δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα αυξανόμενα ενοίκια.

Ο αριθμός αυτών που ήταν ήδη άστεγοι αυξήθηκε κατά 50% μέσα σε τρία χρόνια σε περισσότερα από 3.500 άτομα, κυρίως λόγω ανεπαρκούς προσφοράς ή προσιτής στέγασης. Ο αυτών που ζουν σε σκηνές, αυτοκίνητα, αυτοσχέδια σπίτια και κοιμούνται σε άστεγους χώρους και ζήτησαν βοήθεια από τις υπηρεσίες της υπερδιπλασιάστηκε μέσα σε τρία χρόνια σε 640 άτομα.

«Βλέπουμε τώρα οικογένειες με παιδιά, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ξεφεύγουν από την ενδοοικογενειακή βία, περισσότερους ηλικιωμένους – ειδικά ηλικιωμένες γυναίκες – και πολλούς ανθρώπους που εργάζονται με πλήρη απασχόληση», δήλωσε στην εφημερίδα The Guardian η υπεύθυνη προγράμματος της Mission Australia, Donna Davis.

«Υπάρχει πραγματικά μια εντελώς νέα ομάδα ανθρώπων που χρειάζονται τη βοήθειά μας».

«Είναι η χειρότερη κατάσταση που έχει υπάρξει ποτέ, και μάλιστα σε μια χώρα όπως αυτή, όπου θα έπρεπε να μπορεί να αποφευχθεί», επεσήμανε η διευθύνουσα σύμβουλος της Mission Australia, Sharon Callister.

Η κυβέρνηση «πρέπει να κάνει πολύ περισσότερα για να είναι στην πρώτη γραμμή για την πρόληψη και τον τερματισμό της έλλειψης στέγης στη χώρα μας, αντί για λύσεις… με ‘τσιρότα’».