Σήμερα θα κάνουμε μία νοερή επίσκεψη στο θέατρο της Επιδαύρου 2023, αφού στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύθρου την Παρασκευή 18 και το Σάββατο 19 του Αυγούστου 2023, ανέβηκε η δημοφιλέστερη ίσως αρχαία ελληνική τραγωδία η οποία είναι επίκαιρη σήμερα όσο και το 415 π.Χ. που πρωτοπαρουσιάστηκε στα Μεγάλα Διονύσια, στην Αθήνα με τον τίτλο “Οι Τρωάδες” ή “Οι Τρωαδίτισσες”, όπως τις λέμε σήμερα.
Το έργο γράφτηκε λίγο μετά την καταστροφή της Μήλου το 416 π.Χ., όταν οι Αθηναίοι, με άκρως απάνθρωπη βιαιότητα, σκότωσαν όλους τους άντρες της Μήλου και πούλησαν ως δούλους τις γυναίκες και τα παιδιά.
(Το αναφέρει ο ιστορικός Θουκυδίδης στο 5ο βιβλίο της ιστορίας του, στο τμήμα “Μήλιοι Διάλογοι”).
ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Τα πρόσωπα του έργου είναι οι θεοί Ποσειδώνας και Αθηνά.
Επίσης, η Εκάβη, η βασίλισσα της Τροίας και γυναίκα του βασιλιά Πρίαμου και μητέρα του Έκτορα, του Πάρη, της Κασσάνδρας και της Πολυξένης. Η Ανδρομάχη, η γυναίκα του Έκτορα, ο κήρυκας του Αγαμέμνονα Ταλθύβιος, ο Μενέλαος, βασιλιάς της Σπάρτης και η γυναίκα του Ελένη, το ζευγάρι που χρεώθηκε την εκστρατεία των Ελλήνων στο Ίλιον, και ο Χορός που αποτελείται από τις Τρωαδίτισσες σκλάβες.
ΠΟΛΥ ΣΥΝΤΟΜΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Είναι η δημοφιλέστερη ίσως αρχαία ελληνική τραγωδία διαχρονικά, αλλά και διεθνώς στη σύγχρονη εποχή, μια και τα θέματα που θίγει δεν έχουν πάψει να απασχολούν τους ανθρώπους από το 415 π.Χ., που πρωτοπαρουσιάστηκε μέχρι σήμερα. Είναι έργο-καταγγελία, εμμέσως πλην σαφώς, του μεγάλου τραγικού ποιητή για την εξόντωση του πληθυσμού της ανυπότακτης Μήλου από τους Αθηναίους το 416 π.Χ.
Η τραγωδία αυτή αναφέρεται στην ιστορία της ολοκληρωτικής κυρίευσης της Τροίας και στους εξευτελισμούς που υπέστησαν από τους Αχαιούς οι γυναίκες της με φόντο τα συντρίμμια της πόλης τους.
Η βασίλισσα Εκάβη, η οποία έχασε τον άντρα της και τους γιους της, και στη διάρκεια του έργου θα μάθει ότι θα χάσει και τον εγγονό της.
Η Ανδρομάχη που της μέλλεται να ακολουθήσει τον Νεοπτόλεμο, τον δολοφόνο του άντρα της και η Κασσάνδρα, που εδώ προφητεύει το τραγικό μέλλον του Αγαμέμνονα, τον οποίο αναγκάζεται να ακολουθήσει.
Όλοι αυτοί είναι οι πρωταγωνιστές αυτής της πολυεπίπεδης και σπαραχτικής τραγωδίας που καθρεφτίζει την ανθρώπινη μεγάλη ντροπή και εξευτελισμό ή καταισχύνη σε κάθε εποχή, όπως και η δική μας, στην οποία οι πόλεμοι δεν έχουν σταματήσει.
Ο δεκαετής Τρωικός πόλεμος έχει τελειώσει και οι αιχμάλωτες γυναίκες της Τροίας θρηνούν για την άλωση της πόλης. Μαζί τους η Εκάβη, που περιμένει την ανακοίνωση για τη δική της μοίρα και ταυτόχρονα έρχεται αντιμέτωπη με απανωτές συμφορές: η Πολυξένη σκοτώνεται στον τάφο του Αχιλλέα και η Ανδρομάχη μαθαίνει την απόφαση των Αχαιών να θανατώσουν τον μικρό της γιο, τον Αστυάνακτα και τόσα άλλα.
(Σημείωση: Σήμερα στην… Γκουγκλόσφαιρα του Διαδικτύου μπορείτε να διαβάσετε όλο το έργο του Ευριπίδη στην αρχαία μας γλώσσα και σε απόδοση στη σημερινή μας γλώσσα από τον Θρασύβουλο Σταύρου.)
ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ
Ο Ευριπίδης με την τραγωδία αυτή επιχειρεί να παρουσιάσει τις συνέπειες της ασυδοσίας των νικητών, αλλά και την αλαζονεία του πολέμου. Τονίζει με το έργο αυτό τη σημασία του να παραμένει κανείς άνθρωπος, μακριά από την ψευδαίσθηση παντοδυναμίας που προκαλούν οι εφήμερες νίκες.
Στις “Τρωαδίτισσες” ο Ευριπίδης αναδεικνύει την ανθρώπινη διάσταση του εχθρού, αλλά και εστιάζοντας στο μεγαλείο των γυναικών της Τροίας – αν και είναι ηττημένες – επιμένουν ανθρώπινα ακόμα και μετά την καταστροφή.
ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Η μόνη τραγωδία που διδάχτηκα στο Γυμνάσιο ήταν «Η Ιφιγένεια εν Αυλίδι». Θεωρώ ότι ήταν αρκετή να σου δώσει μία εικόνα των αρχαίων τραγωδιών, που είναι υποδείγματα το πώς να σκέφτεσαι ανθρώπινα τις διάφορες καταστάσεις που παρουσιάζει κάθε τραγωδία.
Ο καθηγητής μας που μας δίδασκε στο Γυμνάσιο Αρχαία Ελληνικά, μας είχε πει ότι εάν πας να δεις μια τραγωδία στην Επίδαυρο πρέπει να γνωρίζεις πολύ καλά την υπόθεση και όλα τα πρόσωπα, γιατί μόνο τότε καταλαβαίνεις τη σημασία της. Και είχε δίκιο σε αυτό. Ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί παρουσιάζουν την τραγωδία σήμερα όπως την νιώθουν, την καταλαβαίνουν και την ερμηνεύουν με το δικό τους τρόπο. Και όταν μπεις στο πνεύμα τους, τότε μόνο συμμετέχεις στη μυσταγωγία του έργου που είναι η πνευματική ανάταση και η ηθική εξύψωση.
Καλότυχοι, λοιπόν, οι Έλληνες συμπολίτες μας Μελβουρνιώτες που βρίσκονται στην Ελλάδα αυτό το φετινό καλοκαίρι του ΄23 και μπορούν να απολαύσουν μία αθάνατη αρχαία ελληνική τραγωδία στην Επίδαυρο. Ίσως κάποιος να φιλοτιμηθεί να μας εξομολογηθεί και να μας πει τα ανθρώπινα συναισθήματα που ένιωσε σε μία τέτοια παράσταση στην Πατρίδα Ελλάδα. Είθε να δούμε μία τέτοια προσωπική αναφορά και να τους ευχαριστήσουμε πολλαπλά.
