ΜΑΘΑΙΝΩ ότι φέτος τα Ελληνικά Φεστιβάλ Μελβούρνης και Σίδνεϊ «δεν τα βρήκαν» αναφορικά με τον τραγουδιστή ή την τραγουδίστρια που θα φέρουν για τις εδώ εκδηλώσεις τους.

Η ΜΕΛΒΟΥΡΝΗ θα έχει την «δοκιμασμένη» Μελίνα Ασλανίδου και το Σίδνεϊ τον Νίκο Πορτοκάλογλου, που εμφανίστηκε στην πρωτοχρονιάτικη γιορτή του Δήμου Αθηναίων στο Σύνταγμα και γνωρίζει πρωτοφανή επιτυχία με την εκπομπή του «Μουσικό Κουτί» που μεταδίδεται από την ΕΡΤ.

Τ.Τ.

ΜΠΗΚΑΜΕ ήδη στο 2024 και από όσο μπορεί να δει και να καταλάβει ο καθένας, το άμεσο μέλλον -αλλά και το απώτερο- μάλλον δυσοίωνο θα είναι. Οι δύο μεγάλοι πόλεμοι της εποχής μας, στην Ουκρανία και τη Γάζα συνεχίζονται αμείωτοι, με τον δεύτερο να είναι καθημερινά στην παγκόσμια επικαιρότητα, ενώ τον πρώτο να έχει λίγο “ξεχαστεί”…

ΕΙΝΑΙ σημαντικό να επισημανθεί ότι πριν ξεσπάσει η παρούσα διαμάχη, στη Γάζα ζούσαν 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι, εκ των οποίων τα 1,9 εκατ. δεν ζουν πλέον στην περιοχή, κυρίως γιατί έχασαν τις εστίες τους λόγω βομβαρδισμών και καταστροφής τους ή λόγω του ότι εκδιώχθηκαν βίαια κ.ο.κ.

ΑΥΤΟ σημαίνει ότι 1,9 εκατομμύρια άνθρωποι στερούνται πλέον κατοικίας, ότι έχουν χάσει πλέον κάθε περιουσιακό στοιχείο, άρα και το οποιοδήποτε μέσο για μια υποτυπώδη, έστω, διαβίωση…

ΕΧΕΤΕ αναρωτηθεί, όμως, τι σημαίνει και ποιες είναι οι επιπτώσεις ενός πολέμου; Ποιους τομείς της καθημερινής ανθρώπινης ζωής επηρεάζει; Βασικά, δεν υπάρχει τομέας της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας που να μένει ανέπαφος από τον πόλεμο. Ιδού:

Η ΥΓΕΙΑ φαίνεται να αποτελεί το ολοκληρωτικό θύμα της ανθρώπινης δραστηριότητας που ονομάζεται πόλεμος. Οι διάφορες αναφορές και επίσημες δημοσιεύσεις απλώς επισημαίνουν το αυτονόητο: ο πόλεμος αποτελεί έναν μεγάλο κίνδυνο για την υγεία, και τα αποτελέσματά του γίνονται αισθητά μήνες, χρόνια ή και δεκαετίες μετά τη λήξη του.

Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ μορφή του πολέμου οδηγεί σε περισσότερες απώλειες αμάχων από μάχιμους, ενώ η καταστροφή οδικών αξόνων, σιδηροδρόμων, κατοικιών, νοσοκομείων, βιομηχανιών και συστημάτων αποχέτευσης, ηλεκτροδότησης και ύδρευσης, δημιουργεί συνθήκες υποβάθμισης του περιβάλλοντος και ανάπτυξης ασθενειών.

ΑΠΟ το 1945, αυτό που επικρατεί και λίγοι το αντιλαμβάνονται, είναι η αύξηση των τοπικών πολέμων αλλά και η αύξηση των ανεπίσημων πολέμων που είναι δύσκολο να ενταχθούν σε ένα νομικό πλαίσιο. Οι θάνατοι ως άμεση συνέπεια της βίας του πολέμου αυξάνονται σταδιακά και αποτελούν μία από τις πέντε ή έξι πρώτες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, μαζί με τη φυματίωση, την ελονοσία και το AIDS.

ΕΝΑ από τα χαρακτηριστικά των σύγχρονων πολέμων είναι η χρήση της προηγμένης τεχνολογίας στα οπλικά συστήματα, που προκαλεί πολλά ιδιαίτερα προβλήματα και αρνητικές επιδράσεις στους πληθυσμούς και το περιβάλλον σε σχέση με το παρελθόν.

ΩΣΤΟΣΟ, η στόχευση και καταστροφή των αστικών υποδομών ως αντικειμενικός στόχος των εμπλεκομένων σε έναν πόλεμο καθώς και η σαφής διεύρυνση της οπλικής ανισότητας μεταξύ των αντιπάλων, εκφράζουν το πολιτικό και φιλοσοφικό υπόβαθρο μιας σύγχρονης μάχης. Δεν είναι εύκολο να καλυφθεί πλέον το γεγονός ότι στο σύγχρονο πόλεμο η καταστροφή της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος αποτελεί στοιχείο της στρατιωτικής στρατηγικής.

ΔΙΑΦΟΡΟΙ ορισμοί προσπαθούν να ξεχωρίσουν τις συνέπειες ενός πολέμου σε άμεσες και έμεσσες. Ως άμεσες συνέπειες του πολέμου ορίζονται συνήθως οι θάνατοι, τραυματισμοί, αναπηρία και καταστροφή των συστημάτων υγείας, και ως έμμεσες η αλλαγή προσανατολισμού των υγειονομικών συστημάτων από την εξυπηρέτηση του πολίτη στην αντιμετώπιση στρατιωτικών αναγκών, οι περιβαλλοντολογικές και ψυχολογικές επιδράσεις του πολέμου, και η επίδραση στην αναπαραγωγική υγεία.

ΤΟ ΤΡΑΥΜΑ και η αναπηρία είναι μια άμεση συνέπεια του πολέμου, που δεν περιορίζεται χρονικά μόνο στην εμπόλεμη περίοδο, αλλά συνεχίζεται μήνες και χρόνια αργότερα, όσο υπάρχουν εκτεθειμένα πυρομαχικά που δεν έχουν εκραγεί, επικίνδυνα υλικά που δεν έχουν αναγνωριστεί ή νάρκες κατά προσωπικού σε κατοικημένες περιοχές.

ΑΜΕΣΑ προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίσει ένας πληθυσμός είτε από την εσκεμμένη επίθεση με χημικούς παράγοντες, είτε από την βλαπτική επίδραση χημικών ουσιών που εκλύονται κατά την καταστροφή βιομηχανικών συγκροτημάτων και πετρελαϊκών εγκαταστάσεων. Η διασπορά χημικών ουσιών αποτελεί μία από τις σοβαρότερες καταστροφικές και συχνά μακροχρόνιες επιδράσεις του πολέμου στο περιβάλλον.

ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ στις μεταφορές και οι επιθέσεις στα αστικά δίκτυα υποδομής δημιουργούν ελλείψεις στα τρόφιμα και το πόσιμο νερό, με άμεσες συνέπειες ειδικά στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, με συνέπειες που επιβαρύνονται από την έλλειψη ενέργειας, είτε λόγω άμεσης επίθεσης στις δομές, είτε λόγω έλλειψης ενεργειακών πόρων.

Ο ΦΟΒΟΣ, η ανασφάλεια, η ένδεια βασικών αγαθών, οδηγεί σε μαζικές μετακινήσεις και δημιουργία προσφυγικών πληθυσμών που έχουν να αντιμετωπίσουν την εξάρτηση και τις δύσκολες συνθήκες των καταυλισμών με τα συνήθη προβλήματα του συνωστισμού, της ανεπαρκούς διατροφής και προσωπικής υγιεινής.

ΟΙ ΠΙΕΣΕΙΣ που δέχεται η κοινωνία αλλά και το ίδιο το άτομο υπό αυτές τις συνθήκες, επιβαρύνουν τα κοινωνικά και ψυχολογικά προβλήματα του πληθυσμού, ειδικά όταν η κοινωνική διάσπαση φτάσει στο επίπεδο της οικογένειας.

ΟΠΩΣ πάντα, το βαρύτερο τίμημα το πληρώνουν οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, τα παιδιά, που πέρα από παράπλευρες απώλειες, αποτελούν και άμεσα θύματα του πολέμου όταν επιστρατεύονται, συχνά με τη βία, για να χρησιμεύσουν ως αναλώσιμοι μαχητές.

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ, ακόμα, αποτελούν μια άλλη μεγάλη ομάδα αμάχων που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στον πόλεμο, είτε γιατί παραμένουν αυτές υπεύθυνες για την επιβίωση της οικογένειας και υποχρεώνονται σε υποχωρήσεις, μετακινήσεις και ταλαιπωρίες για να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα, είτε διότι συχνά αποτελούν στόχο σεξουαλικής και ψυχολογικής βίας ως μέσο τρομοκρατίας και ελέγχου του αντίπαλου πληθυσμού.

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ βέβαια χαμένος σε μία σύρραξη, με βαρύτατες άμεσες και μακροπρόθεσμες συνέπειες στην υγεία του πληθυσμού είναι το Σύστημα Υγείας. Το σύστημα Υγείας μίας χώρας πλήττεται πάντοτε, είτα άμεσα, ως “παράπλευρη” ή και συχνά εσκεμμένη απώλεια, είτε έμμεσα λόγω της αλλαγής των συνθηκών, με αποτέλεσμα οι υπηρεσίες προς τον πληθυσμό να είναι ανεπαρκείς, ειδικά σε μία περίοδο αυξημένων αναγκών.

ΜΙΑ πολύ γνωστή μας εικόνα είναι αυτή των υποσιτισμένων παιδιών της Αφρικής, που χρησιμοποιείται συχνά λόγω της δύναμής της, αναφερόμενη συνήθως σε λιμό, και ξεχνώντας να αναφέρει ότι οι περισσότεροι αυτών των λιμών είναι αποτελέσματα τοπικών ή και πιο γενικευμένων συγκρούσεων στην περιοχή. Η έλλειψη επαρκούς διατροφής είναι συνέπεια της διάσπασης της δομής του πληθυσμού, αλλά και της αύξησης του ποσοστού της φτώχειας μετά από έναν πόλεμο.

ΟΤΑΝ η τροφή είναι επαρκής για την επιβίωση αλλά όχι και την ανάπτυξη των παιδιών, όπως και όταν λείπουν βασικά ιχνοστοιχεία, γίνονται εμφανείς οι χρόνιες συνέπειες του υποσιτισμού σε ολόκληρο τον πληθυσμό, με καθυστέρηση της σωματικής και νοητικής ανάπτυξης, και συχνά ανεπανόρθωτες βλάβες στην υγεία των παιδιών.

ΦΥΣΙΚΑ, παρά τα σύγχρονα όπλα και την τεχνολογική εξέλιξη, η αύξηση των μεταδοτικών νοσημάτων και η επανεμφάνιση ξεχασμένων ασθενειών, όπως η πανούκλα, η χολέρα και η έξαρση της φυματίωσης, εξακολουθούν ακόμα να αποτελούν ένα μεγάλο πρόβλημα. Η αποκατάσταση των υπηρεσιών υγείας είναι ζωτικής σημασίας για το έλεγχο των μεταδοτικών νοσημάτων.

ΜΕΣΑ στο κλίμα ανασφάλειας, αβεβαιότητας για το μέλλον, διάσπασης των κοινωνικών δικτύων και ανεπάρκεια των υγειονομικών δομών, είναι φυσικό να επηρεάζεται αρνητικά και ο τομέας της αναπαραγωγικής υγείας με αύξηση των αυτόματων διακοπών κυήσεως, μειωμένη γονιμότητα και φυσικά μέσα στο πλαίσιο της ανεξέλεγκτης μετακίνησης πληθυσμών, αύξηση των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων και της σεξουαλικής βίας και εκμετάλλευσης.

ΚΑΜΙΑ άλλη ανθρώπινη παρέμβαση δεν καταδεικνύει τόσο έντονα την άμεση εξάρτηση της υγείας του ανθρώπου από τις επιδράσεις του περιβάλλοντος. Ο λόγος είναι ότι ο πόλεμος έχει μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα τόσες πολλές αρνητικές συνέπειες για το περιβάλλον που η επίδρασή του στην ανθρώπινη υγεία είναι άμεση και μετρήσιμη πλέον.

ΑΡΧΙΚΑ, η εξάντληση των διαθέσιμων φυσικών πόρων για τη δημιουργία όπλων καταστροφής για τις απαιτήσεις της εμπόλεμης σύρραξης επηρεάζει την ικανότητα ενός κράτους να ανταποκριθεί στις ανάγκες του πληθυσμού, αργότερα, η σκόπιμη καταστροφή αυτών των πόρων από τον εχθρό και, ακολούθως, η ρύπανση, η καταστροφή του όζοντος με τις αυξημένες πτήσεις στην περιοχή, δημιουργούν ένα αρνητικό κλίμα για την αποκατάσταση των προβλημάτων, αυξάνοντας τις βλαβερές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία.

ΤΟ ΑΠΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΟ ουράνιο που έχει συζητηθεί ιδιαίτερα στους δύο τελευταίους πολέμους στα Βαλκάνια και το Ιράκ, κατηγορείται για τερατογεννέσεις, ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος, λευχαιμίες και σπάνιους καρκίνους, και ακόμα για το λεγόμενο σύνδρομο του Κόλπου στους βετεράνους του πολέμου, με μία ποικιλία συμπτωμάτων. Παρά τις διάφορες μελέτες και υποθέσεις το τοπίο δεν έχει ξεκαθαρίσει ως προς το μέγεθος της επίδρασης του συγκεκριμένου μετάλλου στην υγεία.

ΕΧΟΝΤΑΣ, λοιπόν, διαταράξει όλες τις εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής και κρατώντας τους ανθρώπους αιχμάλωτους στις πολλαπλές συνέπειές του στην υγεία, ο πόλεμος μέσα από την απώλεια, την ανασφάλεια, την διάσπαση των δομών που επιφέρει και την αδυναμία επανένταξης ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού, αποτελεί μείζονα αποσταθεροποιητικό παράγοντα για την ψυχική υγεία.

ΟΙ ΕΥΑΛΩΤΟΙ πληθυσμοί πρώτα είναι βέβαια αυτοί που εκδηλώνουν πιο έντονα τα σημάδια του, αλλά στην πράξη ολόκληροι λαοί καλούνται να αντιμετωπίσουν την ανασφάλεια και το στρες αυτής της βίαιης παρέμβασης στη ζωή που λέγεται πόλεμος.

ΑΝ ΚΑΙ οι επιδράσεις των χημικών, βιολογικών και πυρηνικών όπλων είναι τραγικές και σημαδεύουν για πολλά χρόνια την εξέλιξη ενός πληθυσμού, είναι λάθος προσέγγιση του προβλήματος να καταναλώνεται τόση προσπάθεια στον ορισμό των επιτρεπτών και μη επιτρεπτών όπλων. Δεν υπάρχει τομέας που να μην επηρεάζεται από τη βία και την διάσπαση των δομών της κοινωνίας που φέρνει μαζί του ο πόλεμος.

(Για την κατά το ήμισυ αντιγραφή)

Δ.Τ.