Μέσα στο διάσημο Μουσείο Παλιάς και Νέας Τέχνης της Τασμανίας (MONA) βρίσκεται ένας μεγάλος σμαραγδένιος κύβος με χοντρές μεταξωτές κουρτίνες, που δέχεται αποκλειστικά γυναίκες – και όπου οι μόνοι άνδρες στους οποίους επιτρέπεται να μπουν είναι οι μπάτλερ που τους σερβίρουν σαμπάνια, όπως αναφέρουν ρεπορτάζ τβν αγγλόφωνων μέσων ενημέρωσης.
Ενας κρεμαστός πολυέλαιος βρίσκεται στην οροφή του κύβου, πάνω από έναν βελούδινο καναπέ σε σχήμα φαλλού, που στέκεται πάνω στο καρό μαρμάρινο πάτωμα. Στον χώρο κυριαρχεί ο χρυσός – από τις κορνίζες στους τοίχους μέχρι τα έπιπλα.
Πρόκειται για το «Γυναικείο Σαλόνι», ένα δωμάτιο έκθεσης έργων τέχνης που αντιστρέφει τα στερεότυπα των παλιών αυστραλιανών παμπ. Οι γυναίκες κέρδισαν το δικαίωμα να πίνουν στα μπαρ της Αυστραλίας μόλις το 1965.
Η έκθεση του «Γυναικείου Σαλονιού» τονίζει τις διακρίσεις κατά των γυναικών στην αυστραλιανή κοινωνία. Σχεδιάστηκε ως έργο διαδραστικής τέχνης με σκοπό να παρέχει ένα ασφαλές περιβάλλον στις γυναίκες, ώστε να απολαμβάνουν μόνες τους πίνακες του Πικάσο, του Σίντνεϊ Νόλαν και ορισμένα από τα πιο αναγνωρισμένα έργα του μουσείου.
Αυτό το συμβολικό καταφύγιο τέχνης ενάντια στην πατριαρχία και την ανδροκρατούμενη κοινωνία κινδυνεύει τώρα να εξαφανιστεί εξαιτίας ενός άνδρα.
Ο Τζέισον Λάου, κάτοικος της Νέας Νότιας Ουαλίας, κατηγορεί το MONA για εμπλοκή σε παράνομες διακρίσεις.
Οι κατηγορίες του κορυφώθηκαν την περασμένη εβδομάδα, σε μια πολυσυζητημένη δικαστική ακρόαση γεμάτη δράμα και θεατρικότητα.
Η δίκη ξεκίνησε με μια μεγάλη ομάδα γυναικών να παρελαύνουν στην αίθουσα του δικαστηρίου φορώντας ναυτικά κοστούμια με πέρλες και επιδεικνύοντας τα βαμμένα με έντονο κόκκινο κραγιόν χείλη τους, ως ένδειξη συμπαράστασης στην αμερικανίδα καλλιτέχνιδα Κίρσα Καϊτσέλε, που είναι υπεύθυνη για την έκθεση του «Γυναικείου Σαλονιού».
Ο μηνυτής Λάου εμφανίστηκε μέσω βιντεοκλήσης για να καταθέσει ότι επισκέφθηκε το MONA στη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Τασμανία τον Απρίλιο του 2023. Ανέφερε ότι αγόρασε το εισιτήριο των 23 δολαρίων πιστεύοντας ότι θα είχε πρόσβαση σε όλους του χώρους του μουσείου, και δεν πίστευε στα αφτιά του όταν του είπαν ότι δεν είχε δικαίωμα εισόδου στο «Γυναικείο Σαλόνι».
Το μουσείο δεν διαφωνεί ότι η έκθεση προκαλεί διακρίσεις, αλλά ισχυρίζεται ότι ο Λάου δεν έχασε κάτι από την εμπειρία – αντιθέτως, βίωσε τα έργα τέχνης ακριβώς όπως τα είχε σχεδιάσει η έκθεση. «Μέρος της εμπειρίας είναι να αρνείται κάτι που ο επισκέπτης επιθυμεί» εξήγησε η δικηγόρος του μουσείου, Κάθριν Σκοτ.
Οι γυναίκες συχνά παραγκωνίζονται από χώρους εξουσίας ή κύρους, και η έμπνευση της έκθεσης ήρθε για να διορθώσει μια ανισορροπία που υπήρχε στο MONA, εξήγησε η Καϊτσέλε, ο σύζυγος της οποίας είναι ιδιοκτήτης του μουσείου.
«Αποκλείει τους άνδρες και, αν θέλω να είμαι ειλικρινής, βρίσκω την ιδέα ελαφρώς ερεθιστική» είπε στο δικαστήριο. Καθώς τα επιχειρήματα διασταυρώνονταν στην αίθουσα, οι θεατρικές κινήσεις των υποστηρικτριών του μουσείου έκλεβαν τα φώτα της δημοσιότητας. Κάποιες στιγμές ήταν απόλυτα σιωπηλές, κάποιες άλλες εκτελούσαν μια διακριτική συγχρονισμένη χορογραφία – σταυρώνοντας τα πόδια τους και ακουμπώντας το κεφάλι τους στις γροθιές τους, ξεφυλλίζοντας φεμινιστικά κείμενα ή σφίγγοντας την καρδιά τους.
Το επιχείρημα της υπεράσπισης για το νομότυπο της κίνησης του MONA είναι ότι ο νόμος επιτρέπει τις διακρίσεις, καθώς σχεδιάστηκε «για να προάγει τις ίσες ευκαιρίες για ομάδες ανθρώπων που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση ή έχουν ειδικές ανάγκες λόγω ενός καθορισμένου χαρακτηριστικού τους», όπως ανέφερε η δικηγόρος του μουσείου.
Ερωτηθείσα από τον πρόεδρο του δικαστηρίου πώς η έκθεση επιτυγχάνει τα προαναφερθέντα, η Καϊτσέλε απάντησε: «Πήρα κάτι που έχει χρησιμοποιηθεί για την καταπίεση των γυναικών και το επαναχρησιμοποίησα σε έναν θριαμβευτικό για εκείνες χώρο».
Το αντεπιχείρημα του Λάου ήταν ότι αυτή η διάταξη σχεδιάστηκε για να επιτρέπει «θετικές και όχι αρνητικές διακρίσεις». Ο μηνυτής απαιτεί είτε το κλείσιμο του «Σαλονιού» είτε τη θέσπιση χαμηλότερου εισιτηρίου για τους άνδρες. Οι εκπρόσωποι του μουσείου ανέφεραν ότι θα λάβουν υπόψη τη μείωση της τιμής του εισιτηρίου για τους άνδρες. Ο πρόεδρος του δικαστηρίου ανακοίνωσε ότι θα εκδώσει την απόφασή του σύντομα και οι υποστηρίκτριες του ΜΟΝΑ βγήκαν από την αίθουσα με την ίδια θεατρικότητα με την οποία είχαν εισέλθει σε αυτήν: χορεύοντας κόνγκα σε μια γραμμή, υπό τους ήχους του τραγουδιού «Simply Irresistible» του Ρόμπερτ Πάλμερ, από ένα κινητό τηλέφωνο.