Το σχέδιο της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για τη νέα Εθνική Στρατηγική Πρόληψης Αυτοκτονιών (National Suicide Prevention Strategy) τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση -η οποία θα διαρκέσει έως τις 27 Οκτωβρίου- και προτείνει μια θεμελιώδη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και ενεργούμε για την πρόληψη των αυτοκτονιών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, στην Αυστραλία κάθε μέρα 9 άνθρωποι αυτοκτονούν, 15 προσπαθούν να βάλουν τέλος στη ζωή τους και χιλιάδες άλλοι επηρεάζονται από αυτοκτονικές σκέψεις, με καταστροφικές συχνά επιπτώσεις για τις οικογένειες και τις κοινότητες τους.

Κατά το Αυστραλιανό Ινστιτούτο για την Υγεία και την Ευημερία (Australian Institute of Health and Welfare), στη χώρα, καταγράφηκαν πάνω από 3.000 θάνατοι από αυτοκτονία το 2022 (3.249 ή 9 θάνατοι την ημέρα – 12,3 ανά 100.000 πληθυσμού).

Τα τρία τέταρτα των Αυστραλών, μάλιστα, δηλώνουν ότι νιώθουν αυξημένα επίπεδα θλίψης/πίεσης/άγχους, ωθώντας τις υπηρεσίες υποστήριξης στο «κόκκινο».

Η νέα Εθνική Στρατηγική, επισήμανε το ABC, υπογραμμίζει ότι οι αυτοκτονίες, σε σημαντικό βαθμό, μπορούν να αποτραπούν με την αντιμετώπιση κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων (άγχος οικονομικό και για τη στέγαση, αντιξοότητες της παιδικής ηλικίας, ο εθισμός στα ναρκωτικά και το αλκοόλ, η οικογενειακή βία και οι διακρίσεις), ειδικά για τους πιο ευάλωτους, καθώς και με την καλύτερη υποστήριξη του συστήματος ψυχικής υγείας.

Αλλά και στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία, η αυτοκτονικότητα οδηγεί περίπου σε 500 θανάτους ετησίως (σύμφωνα με τα περιστατικά που έχουν καταγραφεί, ενώ εκτιμάται ότι ο αριθμός των ανθρώπων που αυτοκτονούν είναι αρκετά μεγαλύτερος).

Διεθνώς, από την αρχή της χρονιάς καταγράφηκαν πάνω από 738.750 αυτοκτονίες, σύμφωνα με στοιχεία του Worldmeter- real time world statistics (όπου καταγράφονται ζωντανά οι αυτοκτονίες), ενώ ο αριθμός τους αυξάνεται καθημερινά.

ΕΛΛΑΔΑ

«Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Κλίμακας -κέντρο ημέρας για την πρόληψη της αυτοκτονίας, η γραμμή – 1018/Γραμμή Παρέμβασης για την αυτοκτονία, που λειτουργεί σε 24ωρη βάση, δέχτηκε το 2023 περισσότερες από 20.750 κλήσεις. Τουλάχιστον 1500 άτομα έχουν αυτοκτονήσει από το 2022 μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών. Το ίδιο διάστημα πραγματοποιήθηκαν 57 αυτοκτονίες σε μέσα μαζικής μεταφοράς και 163 αυτοκτονίες σε σημεία γνωστά ως Hotspots», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια – ψυχοπαιδαγωγός, επιστημονική συνεργάτιδα της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, Αιμιλία Αξιωτίδου, με αφορμή τη 10η Σεπτεμβρίου, που έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας.

Παράλληλα αναφέρει ότι οι απόπειρες αυτοκτονίες που μπορεί να πραγματοποιήσει κάποιος, οι οποίες οδηγούν σε θάνατο, είναι 20 φορές περισσότερες από τις καταγεγραμμένες αυτοκτονίες.

«Επειδή το 95% των περιστατικών θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί υπάρχει ανάγκη για ουσιαστική καταγραφή του προβλήματος και της κατανόησής του με στόχο να παρέχουμε αποτελεσματικούς τρόπους πρόληψης, που θα είναι εξατομικευμένοι και βοηθούμενοι από τις σύγχρονες εξελίξεις της επιγενετικής και των νευροεπιστημών. Το να προβλέψει κανείς την επικινδυνότητα είναι ιδιαίτερα δύσκολο καθώς όταν ένας άνθρωπος είναι αποφασισμένος να βάλει τέλος στη ζωή του είναι πολύ πιθανό να το κάνει. Οι άνθρωποι βέβαια που έχουν αυτοκτονικό ιδεασμό και εμφανίζουν υψηλή προδιάθεση για να τον πραγματοποιήσουν αποτελούν το χαμηλότερο ποσοστό. Περισσότεροι είναι αμφιθυμικοί ως προς την αυτοκτονία και στην πραγματοποίηση μιας απόπειρας αυτοκτονίας», επισημαίνει η κ. Αξιωτίδου.

Πώς μπορούμε να καταλάβουμε τα σημάδια και να βοηθήσουμε κάποιον;

Απαντώντας στο ερώτημα, η κ. Αξιωτίδου λέει:

«Μπορούμε να αναγνωρίζουμε κάποια σημάδια αν:

* Το άτομο μιλάει μαζί μας και μας εκφράζει τις σκέψεις του ή κρατάει σημειώσεις, όπου αναφέρεται στον θάνατο και στην αυτοκτονία.

* Είναι συχνά οργισμένο, απελπισμένο, θυμωμένο και έχει μια στάση έντονης εκδικητικότητας.

* Νιώθει παγιδευμένο σε αδιέξοδες καταστάσεις.

* Έχει παρορμητικές, απερίσκεπτες συμπεριφορές, που δεν τις συνήθιζε προηγουμένως.

* Έχει διαταραχές στην όρεξη και στον ύπνο.

* Κάνει κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών.

* Κάνει αρνητικά σχόλια για τον εαυτό του και έχει έντονα ενοχικά συναισθήματα.

* Έχει ανεξέλεγκτο άγχος ή ξαφνική αλλαγή της διάθεσης από έντονη θλίψη και άγχος σε χαρά και ανακούφιση.

* Απειλεί πως θα κάνει κακό στον εαυτό του.

* Δεν έχει στόχους και κίνητρα και δεν έχει όνειρα για το μέλλον.

Φυσικά, και όλα όσα αναφέραμε μπορούν να εμφανιστούν όταν κάποιος αισθάνεται ψυχολογική ή σωματική κόπωση και ακόμη κι αν νιώθει έντονο άγχος δεν έχει σκεφτεί την περίπτωση να βάλει τέλος στη ζωή του.

Δεν πρέπει λοιπόν να διαφεύγει από την προσοχή μας, αν κάποιος προσπαθεί να μας επικοινωνήσει την πρόθεσή του να αυτοκτονήσει καθώς οι μισοί από εκείνους που διαπράττουν την απόπειρα έχουν ήδη μιλήσει γι’ αυτό σε κάποιο οικείο πρόσωπο».

ΠΑΡΟΙΚΙΑ

Παρ’ ότι ως θέμα θεωρείται ταμπού, το φαινόμενο των αυτοκτονιών αποτελεί μείζον θέμα στην Αυστραλία –όπως και σε όλο τον Kόσμο– αλλά και συγκεκριμένα στην ελληνική κοινότητα, επηρεάζοντας νέους και ηλικιωμένους.

O «Νέος Κόσμος» κατά καιρούς δέχεται τηλεφωνήματα σχετικά με κάποιον που έχασε ένα αγαπημένο του πρόσωπο από αυτοκτονία.

Πέρα από τους πάνω από 3.000 συνανθρώπους μας που έβαλαν τέλος στη ζωής τους σε έναν χρόνο (ενώ γίνονται και 15 απόπειρες κάθε μέρα), εκτιμάται ότι 7 εκατομμύρια Αυστραλοί ενήλικες είχαν/έχουν σχέση/συγγένεια σε κάποιον που πέθανε ή επιχείρησε να αυτοκτονήσει.

Ακόμα, ένας στους δύο νέους επηρεάζεται –με κάποιον τρόπο– από μια αυτοκτονία στον «κύκλο» του (συγγενικό-φιλικό-επαγγελματικό) μέχρι να γίνει 25 ετών.

Τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι, κατά κανόνα, οι απόπειρες αυτοκτονίας σε πολιτισμικά και γλωσσικά διαφορετικές κοινότητες (CALD) –συμπεριλαμβανομένων της ελληνικής– δεν δηλώνονται.

Οι αρμόδιοι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτή η τάση σχετίζεται με το στίγμα που ενδέχεται να υπάρξει για τα άτομα, τις οικογένειές τους και στη συνέχεια την κοινότητά τους.

Πολλοί ηλικιωμένοι από κοινότητες CALD συχνά πιστεύουν ότι η συζήτηση για την αυτοκτονία μπορεί στην πραγματικότητα να την υποκινήσει.

Τα άτομα από αυτές τις κοινότητες μπορεί να βιώνουν υψηλότερα επίπεδα ψυχολογικής δυσφορίας σε σύγκριση με τους υπόλοιπους Αυστραλούς, λόγω του ότι έχουν βιώσει τραυματικά γεγονότα, όπως ο πόλεμος, ο αποχωρισμός από την οικογένεια και τους φίλους ή η μεταναστευτική διαδικασία.

Η συμβουλευτική ψυχολόγος και εκπαιδευτικός, Δρ Ελένη Καλαμπούκα, μιλώντας σχετικά στον «Νέο Κόσμο» στο παρελθόν υποστήριξε ότι σε ορισμένες κουλτούρες είναι πιο δύσκολο για κάποιον να μιλήσει για το πώς αισθάνεται ή να εκφραστεί.

Η ίδια επισήμανε τους λόγους για τους οποίους πολλές Ελληνίδες μπορεί να αναπτύξουν προβλήματα ψυχικής υγείας – με έναν από αυτούς να είναι οι «παραδοσιακές» αξίες και προσδοκίες που διατηρούν οι άνδρες γι’ αυτές.

Η πλειονότητα των περιπτώσεων αυτοκτονίας αφορά νέους ανθρώπους. Για εκείνους που ανήκουν σε κοινότητες και κουλτούρες όπως την ελληνική, ο λόγος που τους οδηγεί στην αυτοκτονία μπορεί να είναι οι προσδοκίες των γονέων για την εργασία, την εκπαίδευση, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο τους φροντίζουν.

Ωστόσο, για τους μεγαλύτερους σε ηλικία Ελληνοαυστραλούς, υπάρχει μια δικλείδα ασφαλείας απέναντι στην αυτοκτονία: η θρησκεία τους. Πολλοί ηλικιωμένοι μπορεί να βιώνουν ανίατες ασθένειες, μοναξιά, απώλεια ενός μακροχρόνιου συντρόφου, οι οποίες μπορεί να συνοδεύονται από αυτοκτονικές σκέψεις.

Πηγή από την Ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας δήλωσε στον «Νέο Κόσμο» ότι ορισμένοι άνθρωποι λένε ψέματα για τα αίτια θανάτου των συγγενών τους.

Όσοι πιστεύουν ότι κάποιο μέλος της οικογένειάς τους αντιμετωπίζει προβλήματα και βρίσκεται σε κίνδυνο, τότε ο καλύτερος τρόπος ώστε να ξεκινήσουν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, είναι να μιλήσουν στον συγγενή τους, και να ρωτήσουν αν είναι καλά.

Από εκεί και πέρα, συνιστάται να απευθυνθούν σε έναν επαγγελματία, όπως ο γενικός γιατρός, καθώς αυτός μπορεί να κάνει παραπομπή σε ψυχολόγο, θεραπευτή, ψυχίατρο κ.λπ.

Αλλά εκεί είναι που μπορεί να γίνει δύσκολο για τα άτομα με CALD, καθώς μπορεί να δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν έναν επαγγελματία υγείας, λόγω των πιθανών πολιτισμικών «εμποδίων» μεταξύ τους.

Όπως τόνισε η Δρ Καλαμπούκα στον «Νέο Κόσμο», τα άτομα που αναζητούν βοήθεια «πρέπει πάντα να βρίσκουν τον κατάλληλο ψυχολόγο, κάποιον που να μπορούν να εμπιστευτούν και να ανοιχτούν. Κάποιον που θα καταλάβει την κουλτούρα από όπου προέρχονται».

Σημείωσε επίσης ότι μέσω των κοινών πολιτισμικών βιωμάτων, οι ψυχολόγοι «καταλαβαίνουν περισσότερο όταν οι νέοι μιλούν για την πίεση που έχουν να ζήσουν όπως θέλουν οι γονείς τους – να παντρευτούν, να κάνουν παιδιά, να είναι cisgender».

Τόνισε δε ότι οι επαγγελματίες του χώρου της Υγείας οι οποίοι δεν έχουν ελληνική κουλτούρα, δεν μπορούν να αντιληφθούν τις περιπτώσεις στις οποίες η θρησκεία αποτελεί καθοριστικό παράγοντα.

Σημειώνεται τέλος ότι η Βασιλική Επιτροπή για τις Αυτοκτονίες στις Ένοπλες Δυνάμεις και Βετεράνων διατύπωσε 122 συστάσεις στην τελική της έκθεση, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ενός νέου ειδικού φορέα που θα βοηθά τους στρατιωτικούς στη μετάβαση στη ζωή του πολίτη μετά την υπηρεσία τους και θα παρέχει συνεχή υποστήριξη.

Οι Επίτροποι ζήτησαν επίσης τη διεξαγωγή έρευνας σχετικά με τη σεξουαλική βία στις Ένοπλες Δυνάμεις και τη δημιουργία εθνικού μητρώου αυτοκτονιών και παραγόντων κινδύνου αυτοκτονίας για το προσωπικό που υπηρετεί και τους βετεράνους.

Για υποστήριξη μπορείτε να καλέσετε στις γραμμές: Lifeline 13 11 14 ή να στείλετε γραπτό μήνυμα (SMS) στο 0477 13 11 14, Kids Helpline1800 551 800, MensLine Australia 1300 789 978, Suicide Call Back Service 1300 659 467, Beyond Blue 1300 22 46 36, Headspace 1800 650 890, QLife 1800 184 527