Εύλογα, για λόγους ασφαλείας, οι οδηγοί οφείλουν να συμμορφώνονται με τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια ταχύτητας των αυτοκινήτων στους δρόμους, ωστόσο όταν μιλάμε για επιτρεπόμενα όρια ηλικίας των οδηγών, η κατάσταση… περιπλέκεται.
Στις περισσότερες περιοχές της Αυστραλίας, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, οι νέοι οδηγοί προετοιμάζονται να «πιάσουν» το τιμόνι από την ηλικία των 16 ετών.
Ωστόσο, κάθε Πολιτεία ή Περιοχή έχει διαφορετική προσέγγιση όσον αφορά τους μεγαλύτερους σε ηλικία οδηγούς.
«Οι οδηγοί με τον υψηλότερο αριθμό ατυχημάτων είναι οι νέοι έως 25 ετών, ενώ ακολουθούν οι ηλικιωμένοι, ιδιαίτερα αυτοί άνω των 80, αν και η συχνότητα αυξάνεται ήδη από την ηλικία των 70», δήλωσε στο ΑΒC η Kaarin Anstey, ειδικός σε θέματα άνοιας του Πανεπιστημίου Νέας Νότιας Ουαλίας.
Η ίδια επισήμανε ότι «οι άνθρωποι (μεγαλύτερης ηλικίας) συχνά υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους στην οδήγηση».
«Δεν ξέρουμε πραγματικά γιατί (συμβαίνει αυτό), αλλά πιστεύω ότι ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι δεν λαμβάνουν καμία ανατροφοδότηση (feedback) εκτός αν συμβεί κάποιο ατύχημα».
Αυτή η πραγματικότητα ήρθε «στο φως» πρόσφατα, μέσω μιας υπόθεσης στη Νότια Αυστραλία που αφορούσε μια 97χρονη γυναίκα, σύμφωνα με το ABC.
Παρά το γεγονός ότι είχε κριθεί «ιατρικά ικανή» να οδηγεί, ο γιατρός της, αποκλειστικά προληπτικούς λόγους, της πρότεινε να υποβληθεί σε έναν «γενικό έλεγχο».
Κατά τη διάρκεια δύο αξιολογήσεων ικανότητας οδήγησης το 2023, υπέπεσε σε πλήθος παραβάσεων και συγκέντρωσε εκατοντάδες βαθμούς ποινής, με αποτέλεσμα την αφαίρεση της άδειας οδήγησης.
Παρά την έφεση που άσκησε η 97χρονη κατά της απόφασης, το δικαστήριο επικύρωσε την απόφαση για την αφαίρεσης της άδειας οδήγησης.
ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΟΔΗΓΗΣΗ;
Σύμφωνα με την καθηγήτρια Anstey, όχι.
«Είναι πραγματικά δύσκολο να βασιστείς μόνο στην ηλικία», δήλωσε η ίδια, προσθέτοντας ότι η ικανότητα ενός ατόμου τρίτης ηλικίας να οδηγήσει «εξαρτάται από τις ικανότητές του, καθώς οι άνθρωποι γερνούν με πολύ διαφορετικούς τρόπους».
Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της National Seniors Australia, το εν λόγω ζήτημα -αν και επηρεάζεται από την ηλικία- δεν «σχετίζεται πραγματικά με το πόσο χρονών είναι κάποιος».
«Δυστυχώς υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι εκεί έξω, ανεξαρτήτως ηλικίας, που βιάζονται», είπε.
«Είναι θυμωμένοι, είναι απογοητευμένοι, είναι αφηρημένοι».
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΝΑ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΧΗ
Στην Αυστραλία, οι κανόνες και οι απαιτήσεις για τους ηλικιωμένους οδηγούς να αποδεικνύουν την ικανότητά τους για ασφαλή οδήγηση διαφέρουν ανά την χώρα.
Ορισμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, απαιτούν από τους οδηγούς να προβαίνουν σε ετήσιες ιατρικές εξετάσεις, ενώ σε άλλες οι κανονισμοί είναι αισθητά πιο ελαστικοί.
Για να βοηθήσει τους ηλικιωμένους οδηγούς να κατανοήσουν το σύστημα, η UNSW δημιούργησε πρόσφατα μια διαδικτυακή πύλη, στην οποία βρίσκονται συγκεντρωμένοι οι κανονισμοί κάθε Πολιτείας (state) και Περιοχής (territory) αναφορικά με το ηλικιακό όριο που σχετίζεται με την ικανότητα οδήγησης.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του ισότοπου, στην Τασμανία και τη Βικτώρια, αν και δεν υπάρχουν «πρόσθετες απαιτήσεις άδειας οδήγησης λόγω ηλικίας», απαιτείται από τους οδηγούς να αναφέρουν στις αρμόδιες αρχές τυχόν ιατρικές καταστάσεις που ενδέχεται να επηρεάσουν την ικανότητά τους να οδηγούν.
Σύμφωνα με τη VicRoads, στη Βικτώρια οι οδηγοί δεν υποχρεούνται να υποβληθούν σε εξετάσεις για την ανανέωση της άδειας οδήγησης σε κάποια συγκεκριμένη ηλικία.
Η διατήρηση της άδειας εξαρτάται από την οδική συμπεριφορά τους και το κατά πόσο κρίνονται ιατρικά ικανοί για οδήγηση.
Με την πάροδο του χρόνου, παρουσιάζονται αλλαγές που ενδέχεται να επηρεάσουν την ασφαλή οδήγηση ορισμένων ατόμων.
Αυτές οι αλλαγές μπορεί να είναι είτε σωματικές είτε νοητικές και περιλαμβάνουν:
- μεταβολές στην όραση
- διαταραχές στη μνήμη
- μειωμένη ακοή
- περιορισμένη ικανότητα λήψης γρήγορων αποφάσεων ή αντίδρασης κατά την οδήγηση
- αυξημένη χρήση φαρμάκων
- μειωμένη κινητικότητα λόγω δυσκαμψίας, πόνου ή αδυναμίας.
Στο Κουίνσλαντ, οι ηλικιωμένοι οδηγοί υποχρεούνται να έχουν μαζί τους «συμπληρωμένο και έγκυρο ιατρικό πιστοποιητικό» κάθε φορά που οδηγούν, ενώ στη Δυτική Αυστραλία απαιτείται ετήσια ιατρική αξιολόγηση από την ηλικία των 80 ετών και άνω.
ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ένας από τους λόγους που η οδήγηση σε μεγαλύτερη ηλικία αποτελεί αναδυόμενη πρόκληση για την Αυστραλία είναι η δημογραφική της σύνθεση.
«Ο πληθυσμός στην Αυστραλία γερνάει και συνεχώς αυξάνεται», δήλωσε ο ερευνητής Kyle Schofield από το University of the Sunshine Coast (UniSC).
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι «περισσότεροι ηλικιωμένοι άνθρωποι αρχίζουν να οδηγούν αργότερα στη ζωή τους, με αποτέλεσμα να υπάρχει αυξημένο ποσοστό ατόμων που αποκτούν άδεια οδήγησης αργότερα στη ζωή τους».
Έρευνα της Roy Morgan το 2020 αποκάλυψε «σημαντική αύξηση» του αριθμού των ηλικιωμένων Αυστραλών που κυκλοφορούν στους δρόμους, με πάνω από το 70% να εξακολουθούν να οδηγούν μετά την ηλικία των 80 ετών.
Μάλιστα, μελέτες έχουν επανειλημμένα αναφέρει ότι οι ηλικιωμένοι Αυστραλοί υπερεκπροσωπούνται στις στατιστικές των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων.
Επιπλέον, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα εθνικά στατιστικά στοιχεία ατυχημάτων, από τους 1.295 Αυστραλούς που έχασαν τη ζωή τους στους δρόμους το περασμένο έτος, πάνω από το ένα πέμπτο (294) ήταν ηλικίας 65 ετών και άνω.
Ένα κοινό έγγραφο του UNSW και του National Seniors Australia σημείωσε ότι η ηλικιακή ομάδα άνω των 70 ετών δεν είχε μόνο ποσοστά θανάτου «ισοδύναμα με εκείνα των οδηγών ηλικίας 17-25 ετών», αλλά διέτρεχε και μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρού τραυματισμού λόγω της αυξημένης ευπάθειας των ηλικιωμένων.
Ανησυχίες όπως αυτές υπήρξαν μεταξύ των παραγόντων που ώθησαν την Αστυνομία της Νότιας Αυστραλίας να ξεκινήσει την εκστρατεία «Don’t Stop Driving By Accident».
Μια πενταετής ανασκόπηση των δεδομένων για τα ατυχήματα στην Πολιτεία διαπίστωσε ότι, ενώ οι άνθρωποι άνω των 70 ετών αποτελούν το 14% του πληθυσμού, ευθύνονται για το 22% των θανατηφόρων τροχαίων.
Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνονται σε γενικές γραμμές από νέα έρευνα της ασφαλιστικής εταιρείας AAMI, η οποία ανέλυσε τα ποσά αποζημιώσεων για ασφάλιση αυτοκινήτων ηλικίας 10 ετών.
Διαπίστωσε ότι οι οδηγοί άνω των 65 ετών ήταν οι πιο επιρρεπείς σε ατυχήματα, με το 26% των απαιτήσεων αποζημίωσης να προέρχεται από αυτή την ηλικιακή ομάδα.
ΠΡΕΠΕΙ ΟΙ ΟΔΗΓΟΙ ΝΑ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ;
Μια προτεινόμενη λύση είναι η εισαγωγή μαθημάτων για ηλικιωμένους οδηγούς, μια προσέγγιση που υποστηρίζεται από τα ευρήματα πιλοτικής μελέτης της καθηγήτριας Anstey.
«Διαπιστώσαμε ότι οι ηλικιωμένοι οδηγοί που παρακολούθησαν δύο εξατομικευμένα μαθήματα οδήγησης βελτίωσαν τις δεξιότητές τους, πετυχαίνοντας υψηλότερη βαθμολογία ασφάλειας σε τεστ οδήγησης στο δρόμο».
Μάλιστα η καθηγήτρια Anstey ανέφερε ότι κάποιοι ηλικιωμένοι οδηγοί επιλέγουν αυτοβούλως να παρακολουθήσουν μαθήματα επανεκπαίδευσης.
Ο επικεφαλής της AMA SA, Δρ Williams, χαρακτήρισε τα μαθήματα οδήγησης σε μεγαλύτερες ηλικίες ως την «απόλυτη δοκιμασία» αξιολόγησης της ικανότητας, επισημαίνοντας όμως έναν βασικό παράγοντα που λειτουργεί εναντίον τους.
«Οι δημοσιονομικές ανησυχίες είναι πάντα παρούσες για την κυβέρνηση, επομένως η διεξαγωγή εξετάσεων για όλους μπορεί να αποδειχθεί μια ιδιαίτερα δαπανηρή διαδικασία», δήλωσε ο Δρ Williams.
Η ΖΩΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΔΗΓΗΣΗ
Ένας από τους βασικούς λόγους που οι μεγαλύτερη σε ηλικία οδηγοί μπορεί να διστάζουν να αφήσουν το τιμόνι είναι ο φόβος του κοινωνικού αποκλεισμού, σύμφωνα με τους ειδικούς.
«Η Αυστραλία είναι μια αρκετά αυτοκινητοκεντρική κοινωνία, και εαν οι άνθρωποι δεν μπορούν να οδηγήσουν, τότε απομονώνονται κοινωνικά», δήλωσε η Δρ Daly.
Η ερευνήτρια δημόσιας υγείας του UniSC, Kyle Schofield, έχει διεξάγει έρευνα σχετικά με τη «συνταξιοδότηση» των ηλικιωμένων οδηγών και τους τρόπους υποστήριξής τους, ώστε να προετοιμαστούν για τη ζωή μετά την οδήγηση.
Επεσήμανε ότι, προς το παρόν, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης, τονίζοντας ότι, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, τα μέλη της οικογένειας των ηλικιωμένων οδηγών συνήθως δεν παρέχουν επαρκή ανατροφοδότηση σε σχέση με την οδήγησή τους.
«Υπάρχει ο φόβος μήπως πληγώσουν τα συναισθήματα του ατόμου που αγαπούν…».
Η κα Schofield ανέφερε ότι υπάρχουν μέτρα που μπορούν να υιοθετήσουν οι φορείς χάραξης πολιτικής για να συμβάλουν στη λύση, όπως η εξασφάλιση αξιόπιστων δημόσιων μεταφορών και η υποστήριξη πρωτοβουλιών που βοηθούν τους ηλικιωμένους.
Η ίδια υπογράμμισε ότι οι συζητήσεις με αγαπημένα πρόσωπα σχετικά με το πότε είναι η κατάλληλη ώρα να εγκαταλείψουν την ελευθερία που τους προσφέρει η άδεια οδήγησης αποτελούν σημαντικό βήμα για τη λήψη συνειδητών και υπεύθυνων αποφάσεων.
«Η διατήρηση της ασφάλειας αυτών των οδηγών είναι ζωτικής σημασίας για όλους».
