Το woylie είναι ένα μικρό ζωάκι που μοιάζει με μινιατούρα καγκουρό και, ομοίως, έχει μάρσιπο όπου κρατάει τα μικρά του. Όμως, αυτό το μικρό μαρσιποφόρο δεν είναι τόσο αξιολάτρευτο όσο φαίνεται. Όταν απειλείται από κάποιο θηρευτή, το woylie θα πετάξει το μικρό του από το μάρσιπο του και θα αναπηδήσει προς διαφορετική κατεύθυνση για να αποφύγει τον θηρευτή.
Το να θυσιάζει κανείς τα μικρά του μπορεί να φαίνεται βάναυσο, αλλά είναι μια ουσιαστική στρατηγική επιβίωσης για ένα είδος που, μέχρι πρόσφατα, είχε εξαφανιστεί στη χερσόνησο Yorke της Νότιας Αυστραλίας.
Τα μικρά woylies κατοικούσαν κάποτε σε περισσότερο από το 60% της ηπειρωτικής Αυστραλίας. Ωστόσο, ο ευρωπαϊκός αποικισμός της χώρας έφερε μαζί του αρπακτικά άγρια αιλουροειδή και αλεπούδες αλλά και την καταστροφή μεγάλου μέρους των φυσικών λιβαδιών και δασικών οικοτόπων του ζώου.
Μεταξύ του 1999 και του 2010, το μέγεθος του πληθυσμού του είδους μειώθηκε κατά 90% – μια δραστική πτώση που σύμφωνα με ορισμένες έρευνες μπορεί να οφείλεται στην εξάπλωση των παρασίτων του αίματος, μαζί με άλλους παράγοντες. Σήμερα, τα woylie περιορίζονται σε λίγα μόνο νησιά και απομονωμένους ηπειρωτικούς θύλακες στη νοτιοδυτική Αυστραλία: μόλις το 1% της προηγούμενης περιοχής εξάπλωσής τους.
«Είμαστε σε μια αποστολή, αν θέλετε, να επαναφέρουμε μερικά από αυτά τα ενδημικά είδη που έχουν χαθεί από το τοπίο μας μετά τον ευρωπαϊκό αποικισμό», λέει ο Derek Sandow, υπεύθυνος του προγράμματος Marna Banggara, μιας πρωτοβουλίας αφιερωμένης στην αποκατάσταση μέρους της ιστορικής οικολογικής ποικιλότητας της χερσονήσου Yorke.
Παλαιότερα γνωστό ως «Μεγάλη Νότια Κιβωτός», το έργο, το οποίο ξεκίνησε το 2019 από το Northern and Yorke Landscape Board, μετονομάστηκε για να τιμήσει τους ιθαγενείς της περιοχής Narungga, οι οποίοι συμμετέχουν σε μεγάλο βαθμό στην πρωτοβουλία.
«Marna στη γλώσσα μας σημαίνει καλή, ευημερούσα, υγιής και Banggara σημαίνει χώρα», λέει ο Garry Goldsmith, μέλος της κοινότητας Narungga που εργάζεται στο έργο.
Η ομάδα αρχικά έστησε έναν φράχτη 25 χιλιομέτρων για τον έλεγχο των αρπακτικών σε όλο το στενό τμήμα της χερσονήσου Yorke για να δημιουργήσει ένα ασφαλές καταφύγιο 150.000 εκταρίων για το πρώτο είδος που επέστρεψε: το woylie, γνωστό ως yalgiri στους ανθρώπους της Narungga.
«Μειώσαμε τις επιθέσεις από τις αλεπούδες και τα αιλουροειδή σε επίπεδο αρκετά χαμηλό, ώστε αυτά τα yalgiri να επανεγκατασταθούν και να μπορέσουν να βρουν καταφύγια, να βρουν τροφή και να επιβιώσουν μόνα τους», λέει ο Sandow.
Μεταξύ του 2021 και του 2023, η ομάδα εισήγαγε στην προστατευόμενη περιοχή σχεδόν 200 woylies. Η προμήθεια αυτών των ζώων από διάφορους εναπομείναντες πληθυσμούς σε ολόκληρη τη Δυτική Αυστραλία βοήθησε στην «αύξηση της γενετικής δεξαμενής», λέει ο Goldsmith.
«Μηχανικοί» του οικοσυστήματος
Τα woylies τρέφονται με σπόρους και έντομα, αλλά η κύρια πηγή τροφής τους είναι μύκητες που αναπτύσσονται υπόγεια- για να τους βρουν, πρέπει να σκάψουν. «Είναι οι μικροί κηπουροί της φύσης», λέει ο Sandow, «ένα και μόνο yalgiri μπορεί να σκάψει δύο έως έξι τόνους χώματος το χρόνο».
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι το πρώτο είδος που επανεισάγεται στην περιοχή, λέει. Όλο αυτό το σκάψιμο αερίζει το έδαφος, βελτιώνει το φιλτράρισμα του νερού και βοηθά τα φυτά να βλαστήσουν – ωφελώντας άλλα ζώα που βασίζονται στο οικοσύστημα.
Μέχρι στιγμής, το πρόγραμμα επανεισαγωγής «πιθανώς ξεπερνάει ακόμη και τις προσδοκίες», λέει ο Sandow. Σχεδόν το 40% των ζώων που συλλέχθηκαν σε μια πρόσφατη έρευνα παρακολούθησης ήταν απόγονοι εκείνων που είχαν αρχικά εισαχθεί στην περιοχή και 22 από τα 26 θηλυκά έφεραν μικρά. Αυτό σημαίνει ότι «αναπαράγονται και είναι υγιή», λέει.