Άνοια (dementia) είναι ένας όρος που περιγράφει αριθμό ασθενειών που επηρεάζουν τον εγκέφαλο, συμπεριλαμβανομένης της νόσου Αλτσχάιμερ (Alzheimer’s disease). Το τι ακριβώς είναι αυτό που προκαλεί την άνοια είναι, κυρίως, άγνωστο, όμως, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι, μάλλον, παίζει ρόλο συνδυασμός διαφόρων παραγόντων.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που, ενώ δεν προκαλούν άμεσα την άνοια, σχετίζονται με την αύξηση του κινδύνου της. Μερικούς από αυτούς τους παράγοντες μπορούμε να τους αλλάξουμε ενώ άλλους δεν μπορούμε.
Οι παράγοντες κινδύνου για την άνοια που δεν μπορούμε να αλλάξουμε είναι:
– Η πάροδος της ηλικίας
Ο κίνδυνος ανάπτυξης της άνοιας αυξάνεται όσο προχωρεί η ηλικία και στις περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζεται σε ανθρώπους προχωρημένης ηλικίας. Από την ηλικία των 65 χρόνων και πάνω, ο κίνδυνος εμφάνισης της άνοιας διπλασιάζεται κάθε 5 χρόνια.
– Η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού με άνοια
Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό, αυξάνεται πιθανώς ο κίνδυνος να αναπτύξετε άνοια. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε, όμως, ότι αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι θα αναπτύξετε άνοια.
Οι παράγοντες κινδύνου για την άνοια που μπορούμε να αλλάξουμε είναι:
– Η έλλειψη της νοητικής διέγερσης
– Η διατροφή που είναι υψηλή σε κορεσμένα λίπη Φ Η σωματική αδράνεια
– Η υψηλή αρτηριακή πίεση
– Η υψηλή χοληστερίνη 4 Ο διαβήτης τύπου 2 Φ Η παχυσαρκία
– Το κάπνισμα
– Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
– Η κοινωνική απομόνωση
– Ο κρανιακός τραυματισμός
ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΜΕΙΩΣΩ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΜΟΥ;
Οι έρευνες δείχνουν ότι διάφοροι παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής και την υγεία μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο ή να καθυστερήσουν την προσβολή από άνοια. Ενώ αυτά δεν αποτελούν εγγύηση έναντι της άνοιας, επιφέρουν πολλά άλλα οφέλη για την υγεία και την ευεξία γενικότερα.
ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΙΣΤΑΤΕΥΣΕΤΕ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΣΑΣ
ΚΑΙ ΝΑ ΜΕΙΩΣΕΤΕ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΠΡΟΣΒΟΛΗΣ ΑΠΟ ΑΝΟΙΑ
Να διατηρείτε δραστήριο το μυαλό σας
Να ακονίζετε το μυαλό σας με διάφορες νοητικά διεγερτικές δραστηριότητες που απολαμβάνετε. Για παράδειγμα, διαβάστε ένα βιβλίο, κάντε ένα σταυρόλεξο, παίξτε σουντόκου, κάντε παζλ, παίξτε χαρτιά, εγγραφείτε σε μαθήματα, ή να πλέκετε, να υφαίνετε ή να κάνετε ξυλουργική.
Να τρώτε υγιεινά φαγητά
Να αποφεύγετε την υψηλή κατανάλωση τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα κορεσμένων λιπών όπως το βούτυρο, τα τηγανιτά φαγητά, τα κατεργασμένα κρέατα, τα γλυκά, τα κέικ και τα μπισκότα. Να επιλέγετε ποικίλα τρόφιμα που περιλαμβάνουν μπόλικα λαχανικά, φρούτα και σιτηρά ολικής άλεσης και γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά. Αν τρώτε κρέας, προτιμείτε το άπαχο και να το μαγειρεύετε με μονοακόρεστα ή πολυακόρεστα έλαια όπως η κανόλα, το ελαιόλαδο, του ηλιόσπορου και της σόγιας.
Να είστε σωματικά δραστήριοι
Το όφελος της σωματικής δραστηριότητας είναι ότι βοηθά στην κυκλοφορία του αίματος και στην προμήθεια οξυγόνου στον εγκέφαλο. Προωθεί επίσης την ανάπτυξη και επιβίωση των εγκεφαλικών κυττάρων. Ακολουθείτε τις Εθνικές Κατευθυντήριες Γραμμές Σωματικής Δραστηριότητας (National Physical Activity Guidelines) και να κάνετε τουλάχιστον 30 λεπτά σωματικής δραστηριότητας κάθε μέρα. Προτιμείτε τις δραστηριότητες που απολαμβάνετε όπως το περπάτημα, η κολύμβηση, ο χορός, το τάι τσι ή να συμμετέχετε σε ομάδα γυμναστικής.
Να ελέγχετε την αρτηριακή πίεση, τη χοληστερίνη, το σάκχαρο και το σωματικό σας βάρος
Οι έρευνες δείχνουν ότι όσοι έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερίνη, διαβήτη ή είναι παχύσαρκοι, ειδικά κατά τη μέση ηλικία, διακινδυνεύουν περισσότερο να προσβληθούν από άνοια στην τρίτη ηλικία. Να επισκέπτεστε το γιατρό σας για τακτικές γενικές εξετάσεις και να ακολουθείτε τη συμβουλή του.
Να συμμετέχετε σε κοινωνικές δραστηριότητες
Η συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες ωφελεί πάρα πολύ τη γενική υγεία. Να συναντιέστε με φίλους και συγγενείς και να συμμετέχετε σε δραστηριότητες που απολαμβάνετε. Κάνετε μια δοκιμή και γίνετε μέλος μιας ομάδας ή πηγαίνετε σε συναυλίες ή στο θέατρο.
Να μην καπνίζετε
Αριθμός μελετών έχει δείξει ότι υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα για τα άτομα που καπνίζουν, σε σύγκριση με αυτούς που δεν καπνίζουν, να προσβληθούν από άνοια. Αν καπνίζετε, ζητήστε συμβουλή από την γραμμή διακοπής Quitline στο 131 848 ή επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.quitnow.info.au
Αν πίνετε αλκοόλ, πίνετε με μέτρο
Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής από άνοια, συμπεριλαμβανομένης της σχετιζόμενης με το αλκοόλ άνοιας. Ενδιαφέρον είναι ότι η κατανάλωση μικρής ή μέτριας ποσότητας αλκοόλ ίσως να μειώνει τον κίνδυνο άνοιας – ωστόσο, αν δεν πίνετε αλκοόλ, προς το παρόν δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι θα έπρεπε να αρχίσετε. Οι εθνικές κατευθυντήριες γραμμές συνιστούν όχι περισσότερα από δύο ποτά, σύμφωνα με το πρότυπο μέτρησης, την ημέρα.
Προστατεύετε το κεφάλι σας από τραυματισμό
Οι άνθρωποι που έχουν υποστεί κρανιακό τραυματισμό, ειδικά όπου έχασαν και τις αισθήσεις τους για εκτεταμένο χρονικό διάστημα, βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο να προσβληθούν από άνοια. Επομένως προστατεύετε το κεφάλι σας φορώντας κράνος όταν κυκλοφορείτε με μοτοσικλέτα ή ποδήλατο, να φοράτε ζώνη ασφαλείας σε αυτοκίνητα και να προσέχετε ως πεζοί. Έχετε υπόψη σας τους κινδύνους πτώσης στο σπίτι από σκόρπια παιχνίδια, χαλιά, εργαλεία και καλώδια.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την άνοια και την μείωση του κινδύνου άνοιας, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα της Mind Your Mind της Alzheimer’s Australia (Ένωση Αλτσχάιμερ) στο www.mindyourmind.org.au Διαφορετικά, παρακαλούμε καλέστε την National Dementia Helpline (Εθνική Γραμμή Βοήθειας για την Άνοια) στο 1800100 500 (μιλάμε μόνο αγγλικά). Για βοήθεια στα ελληνικά, παρακαλούμε καλέστε την Τηλεφωνική Υπηρεσία Διερμηνέων στο 131 450 για να συνδεθείτε με την National Dementia Helpline).
