Τώρα που η εορταστική περίοδος βρίσκεται πίσω σας, ίσως να συνειδητοποιήσατε ότι έχετε πάρει κάποια κιλά που θα θέλετε να χάσετε.
Στο παρακάτω κείμενο, η αναπληρώτρια καθηγήτρια Magdalena Simonis AM παρέχει ενημέρωση σχετικά με διαθέσιμες επιλογές για την απώλεια βάρους, καθώς και προτάσεις για τον κατάλληλο τρόπο που μπορείτε να προσεγγίσετε τον επαγγελματία υγείας σας, προκειμένου να συζητήσετε το συγκεκριμένο θέμα.
Ίσως να έχετε ήδη ακούσει για ενέσεις αδυνατίσματος ή να έχετε δει χάπια «καύσης λίπους» να διαφημίζονται στο φαρμακείο. Μπορεί επίσης να έχετε ακούσει φίλους να αναφέρονται σε «ειδικές» δίαιτες όπως η δίαιτα της λαχανόσουπας, η κετογονική δίαιτα (keto), η διαλείπουσα νηστεία, η «χρονοφαγία» ή η δίαιτα 5:2.
Όλα αυτά μπορεί βέβαια να σας προκαλέσουν μεγάλη σύγχυση.
Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι επιθυμούν την «ταχύτερη και ευκολότερη» προσέγγιση, συχνά, αυτή δεν είναι η πιο υγιής, αλλά ούτε και η πιο βιώσιμη προσέγγιση.
Αυτό το άρθρο θα καλύψει εν συντομία τους διαφορετικούς τρόπους κατηγοριοποίησης βάρους, τα ιατρικά αίτια αύξησης βάρους, ενώ στη συνέχεια θα εξετάσει προσεκτικά τις διάφορες προσεγγίσεις απώλειας βάρους.
Αρχικά, θα εστιάσει στις ενέσεις, που αποτελούν τη νεότερη τάση απώλειας βάρους, ενώ στη συνέχεια, θα εξεταστούν οι επιλογές του τρόπου ζωής με μια διαφορετική προσέγγιση από αυτήν που συνήθως ακούμε.
ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥ ΒΑΡΟΥΣ
Εκτός από την υπερκατανάλωση τροφής, την έλλειψη άσκησης και το γεγονός ότι περνάτε το μεγαλύτερο μέρος της εργάσιμης ημέρας σας καθιστοί,, υπάρχουν αρκετές ιατρικές αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση του σωματικού βάρους και για τις οποίες θα πρέπει να συμβουλευτείτε το γιατρό σας, όπως είναι:
– Η κατάθλιψη/ άγχος
– Η άπνοια ύπνου
– Η αδηφαγικη διαταραχή
– Η λήψη ορισμένων φαρμάκων (υψηλές δόσεις στεροειδών σε βάθος χρόνου, ορισμένα αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά φάρμακα)
– Η ορμονική νόσος όπως υπολειτουργία του θυρεοειδούς ή όγκος των επινεφριδίων ή όγκος του εγκεφάλου (συνήθως καλοήθης και σπάνιος)
– Η εμμηνόπαυση και τα χρόνια που προηγούνται αυτής κατά τη διάρκεια των οποίων οι ωοθήκες λειτουργούν λιγότερο αξιόπιστα.
– Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, το οποίο είναι η συνηθέστερη ορμονική διαταραχή στις γυναίκες κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής τους ηλικίας και σχετίζεται με αντίσταση στην ινσουλίνη, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (T2DM), ο οποίος αναφέρεται επίσης ως διαβήτης με «καθυστερημένη έναρξη».
ΜΕΤΡΗΣΗ ΒΑΡΟΥΣ
Η ταξινόμηση του βάρους γίνεται με τη μέτρηση του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος υπολογίζεται διαιρώντας το βάρος σε κιλά (kg) με το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα (m2).
Έτσι, για παράδειγμα, ένα άτομο που ζυγίζει 70 κιλά και έχει ύψος 1,7μ. θα έχει ΔΜΣ 24,2, το οποίο βρίσκεται στο υγιές εύρος ΔΜΣ 19-25.
Τα άτομα ΔΜΣ μεταξύ 25 και 30 εντάσσονται στην κατηγορία του υπέρβαρου, ενώ όταν ο ΔΜΣ είναι πάνω από 30, τότε το άτομο θεωρείται «παχύσαρκο».
Ο ΔΜΣ των περισσοτέρων από εμάς βρίσκεται στο εύρος 25-30, γεγονός το οποίο υποδηλώνει ότι κουβαλάμε κάποια επιπλέον κιλά που θα θέλαμε να χάσουμε.
Άλλοι τρόποι μέτρησης του βάρους περιλαμβάνουν την περίμετρο της μέσης, ή τη λιπομέτρηση, αλλά αυτά είναι προσεγγιστικά εργαλεία και μπορεί να μην λαμβάνουν υπόψη τα διαφορετικά είδη σώματος των ανθρώπων που ανήκουν σε διαφορετικές φυλές.
Προσπαθώ να μην επικεντρώνομαι μόνο στο σχήμα, το μέγεθος ή το βάρος κάθε σώματος, καθώς όλοι γνωρίζουμε και αγαπάμε ανθρώπους οι οποίοι κουβαλούν περίσσεια κιλά, αλλά είναι υγιείς.
Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να έχουν διαγνωσθεί με διατροφικές διαταραχές στο παρελθόν, συνεπώς αυτό για κάποιους μπορεί να είναι ευαίσθητο θέμα, γι’ αυτό κρίνεται σημαντικό να γνωρίζουμε το ιστορικό υπόβαθρο του κάθε ανθρώπου που προσπαθεί να χάσει βάρος, πριν ληφθεί η οποιαδήποτε απόφαση.
ΕΝΕΣΙΜΑ ΦΑΡΜΑΚΑ
Σήμερα, οι άνθρωποι είναι πιο κατάλληλα προετοιμασμένοι και έτοιμοι να αναζητήσουν ενέσιμα φάρμακα ως πρώτη επιλογή για την απώλεια βάρους από ποτέ.
Πιθανώς πολλοί από εσάς γνωρίζετε ήδη αυτά τα φάρμακα με την εμπορική τους ονομασία, αλλά εγώ θα αναφέρομαι σε αυτά ως φάρμακα GLP-1. Η λειτουργία τους βασίζεται στην ικανότητά τους να ελέγχουν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα, δημιουργώντας την αίσθηση κορεσμού.
Συχνά ακούμε τη δήλωση: «Έχω δοκιμάσει όλα τα άλλα και ειλικρινά, έχω βαρεθεί, θέλω κάτι που να λειτουργεί».
Χάρη στα βίντεο που αναρτώνται στην εφαρμογή μέσων κοινωνικής δικτύωσης, TikTok, τα οποία προωθούν την ενέσιμη θεραπεία για την απώλεια βάρους και γίνονται viral, τα ενέσιμα φάρμακα έχουν καθιερωθεί ως το νέο «θαυματουργό φάρμακο για την απώλεια βάρους».
Παρά το γεγονός ότι αρχικά αναπτύχθηκαν για ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 (T2DM), αυτά τα φάρμακα έχουν προωθηθεί με επιτυχία μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Επιπλέον, η διαδικασία του να κάνει κάποιος ένεση στον εαυτό του έχει γίνει αποδεκτή από πολλούς μη διαβητικούς ως ένα γρήγορο είδος θεραπεία για την απώλεια βάρους.
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΕΝΕΣΙΜΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ
Τα φάρμακα GLP-1 σχεδιάστηκαν αρχικά για άτομα που αναπτύσσουν διαβήτη στη μετέπειτα ζωή τους, ένα πρόβλημα που είναι διαδεδομένο στον ελληνικό πληθυσμό (περίπου 7%, Liatis et al, 2019), ενώ επηρεάζει περίπου το 4,6% των Αυστραλών (AIHW 2023), καθώς και τα άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα παχυσαρκίας.
Οι εταιρείες παραγωγής αυτών των φαρμάκων δημοσιεύουν ότι οι προσδοκίες απώλειας βάρους κυμαίνονται μεταξύ 6 έως 12 κιλά, μέσα σε ένα χρονικό διάστημα 6 έως 12 μηνών.
Συνήθεις παρενέργειες που έχουν αναφερθεί και πρέπει να λάβετε υπόψη, εάν σκέφτεστε να χρησιμοποιήσετε αυτά τα φάρμακα, είναι ο έμετος, η ναυτία, το φούσκωμα, η αφυδάτωση και η δυσκοιλιότητα.
Επιπλέον, υπάρχουν άτομα που δεν ανταποκρίνονται καλά στις ενέσιμες θεραπείες, καθώς παρά το γεγονός ότι επιμένουν να τις χρησιμοποιούν, χάνουν ελάχιστο βάρος.
Μάλιστα, έχει παρατηρηθεί μία αύξηση των περιστατικών που παρουσιάζουν σπάνιες επιπλοκές όπως είναι η εντερική απόφραξη και φλεγμονή του παγκρέατος, ενώ η νεφρική ανεπάρκεια αποτελεί έναν επίσης σοβαρό κίνδυνο.
ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΕΣΙΜΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ – ΜΙΑ ΑΓΟΡΑ ΠΟΥ ΑΝΘΙΖΕΙ
Τα φάρμακα GLP-1 έχουν γίνει δημοφιλή για το γεγονός ότι συνταγογραφούνται χωρίς την επίσημη έγκριση από τις αρμόδιες υγειονομικές αρχές, που σημαίνει ότι συνταγογραφούνται και σε άτομα που δεν έχουν λάβει διάγνωση διαβήτη.
Πολλοί άνθρωποι είναι πρόθυμοι να πληρώσουν ένα ποσό που κυμαίνεται μεταξύ 200 και 400 δολαρίων το μήνα για να τα λάβουν, όμως δυστυχώς, η πλειονότητα των ανθρώπων αυτών, επανακτούν το βάρος τους όταν σταματήσουν τη χρήση τους.
Παρόλα αυτά, η ζήτηση είναι τεράστια και ως αποτέλεσμα, υπάρχει παγκόσμια έλλειψη από τον Απρίλιο του 2022, η οποία έχει οδηγήσει ορισμένα φαρμακεία να παράγουν τις δικές τους εκδόσεις των φαρμακευτικών προϊόντων ή απλά τα εισάγουν από άλλους κατασκευαστές.
Αυτές οι εκδόσεις των προϊόντων είναι γνωστές και ως «συνθετικά φάρμακα» (compounded medicines).
Με άλλα λόγια, αυτά τα φάρμακα παρασκευάζονται είτε από έναν φαρμακοποιό στις δικές του εγκαταστάσεις είτε προμηθεύονται από άλλους χώρους παρασκευής του φαρμάκου, που δεν ελέγχονται από την Αρχή Θεραπευτικών Προϊόντων (Therapeutic Goods Authority – TGA), και ως αποτέλεσμα επικρατεί μία ανησυχία για το επίπεδο και την ποιότητα των φαρμάκων.
Κατανοώντας την πολυπλοκότητα του θέματος, είναι δύσκολο για την TGA να επιβλέπει και να αξιολογεί το επίπεδο και την ποιότητα σε κάθε φαρμακείο και χώρο που παρασκευάζει «σύνθετα φάρμακα».
Ο ρόλος της TGA είναι να προστατεύει την κοινότητα ελέγχοντας τα φάρμακα που διατίθενται στην αγορά της Αυστραλίας και να φροντίζει για την ασφάλειά τους.
Τα σύνθετα προϊόντα που παρασκευάζονται μπορεί να μην είναι αρκετά αποτελεσματικά ή ασφαλή και η έλλειψη εφοδιασμού που προκύπτει από την νέα αυτή τάση συνταγογράφησης χωρίς τις επίσημες εγκρίσεις (off label use), έχει δημιουργήσει μια αγορά ευκαιριών που αναμένεται να φτάσει σε πωλήσεις άνω των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ έως το τέλος της δεκαετίας.
Η ΣΧΕΣΗ ΣΑΣ ΜΕ ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ
Σκεφτείτε τη σχέση σας με το φαγητό.
Αναρωτηθείτε γιατί θέλετε να χάσετε βάρος, ποιους τρόπους έχετε δοκιμάσει – αν έχετε δοκιμάσει – ποιος από αυτούς έχει λειτουργήσει ή δεν έχει λειτουργήσει στο παρελθόν, και στη συνέχεια, καταγράψτε ένα ημερολόγιο διατροφής και προσπαθήστε να είστε ειλικρινείς. Συμπεριλάβετε σε αυτό το μέγεθος των μερίδων, την ποσότητα ζάχαρης στο τσάι ή τον καφέ σας, τον αριθμό των μερίδων, και το πόσο γεμάτο φαίνεται το πιάτο ή πόσες φορές πηγαίνετε για δεύτερο πιάτο.
Καταγράψτε σύντομα- τι φάγατε σήμερα. Πρωινό, σνακ, μεσημεριανό? Τι θα φάτε απόψε; Ασχολείστε με τη μαγειρική; Σας αρέσει να μαγειρεύετε; Αν όχι, ποιες είναι οι επιλογές σας; Ποιος είναι υπεύθυνος για τις αγορές τροφίμων; Σκέφτεστε συχνά το φαγητό και το τι τρώτε; Πώς αισθάνεστε μετά από κάθε γεύμα;
Τα αλκοολούχα ποτά, οι φρουτώδεις χυμοί και τα αναψυκτικά έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες, οπότε είναι σημαντικό να τα συμπεριλάβετε στο ημερολόγιό σας.
Είναι σημαντικό να αναλογιστείτε τις φορές που πιάνετε τον εαυτό σας να πραγματοποιεί κακές διατροφικές επιλογές ή επιδίδεται σε συμπεριφορές υπερκατανάλωση τροφής, και να αναγνωρίσετε ποιες είναι οι συνήθειες που ακολουθείτε όταν πεινάτε, όταν είστε εκνευρισμένοι, όταν τρώτε σε εστιατόρια ή όταν απλά δεν έχετε τη διάθεση να μαγειρέψετε και παραγγέλνετε φαγητό στο σπίτι.
Καταγράψτε μία λίστα από ερεθίσματα τα οποία πυροδοτούν συμπεριφορές συναισθηματικής διατροφής, και τα οποία σας οδηγούν στην κατανάλωση τροφών που σας κάνουν να νιώθετε καλύτερα (comfort eating).
Όπως κάποιοι άνθρωποι αντιδρούν τρώγοντας, άλλοι μπορεί να αντιδρούν καπνίζοντας ή πίνοντας αλκοόλ. Προσπαθήστε να αναγνωρίσετε τις καταστάσεις που προκαλούν συναισθήματα τα οποία ενδέχεται να οδηγήσουν σε ανθυγιεινές συνήθειες.
ΣΚΕΦΤΕΙΤΕ ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΩΣ ΠΗΓΗ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΣΑΣ
Είναι εποικοδομητικό να οπτικοποιήσετε με κάποιο τρόπο το τι συμβαίνει στο σώμα σας όταν προσλαμβάνετε την τροφή σας.
Όταν καταναλώνουμε τροφή, αυτή μασιέται, καταπίνεται και στη συνέχεια υγροποιείται.
Τα αραιωμένα μόρια της τροφής απορροφώνται από τα κύτταρά μας καθώς διασχίζουν τα εντερικά τοιχώματα και μεταφέρονται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος σε διάφορα μέρη του σώματος, όπως είναι οι ιστοί, οι μύες και ο εγκέφαλος μας.
Αυτά τα μόρια λειτουργούν ως καύσιμο που χρησιμοποιείται για πολλές διαδικασίες, όπως η μάχη του οργανισμού απέναντι σε λοιμώξεις, η ανάπτυξη νέων κυττάρων, η υποστήριξη της εγκυμοσύνης, η παραγωγή σπέρματος, η παραγωγή ορμονών και η ψυχική ευεξία.
Τα «καλά», ποιοτικά καύσιμα προέρχονται από την κατανάλωση μη επεξεργασμένων τροφών, αλλά και της Μεσογειακής διατροφής, η οποία
είναι πλούσια σε «ολόκληρες τροφές», όπως λαχανικά, φυλλώδη λαχανικά, ελαιόλαδο, σπόρους, ξηρούς καρπούς, δημητριακά και όσπρια.
Αποτελεί τη βάση της ευεξίας και της πρόληψης ασθενειών, οδηγώντας σε υψηλότερα επίπεδα ενέργειας.
Βοηθά επίσης στη βελτίωση της οξυγόνωσης των κυττάρων, του θολού κεφαλιού, και της χαμηλής διάθεσης.
Εάν συνδυάσετε αυτήν τη διατροφή με κατανάλωση νερού, καθαρό αέρα και τουλάχιστον 30 λεπτά γρήγορο περπάτημα καθημερινά, θα νιώσετε τη διαφορά.
ΟΤΑΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΤΕ ΝΑ ΧΑΣΕΤΕ ΒΑΡΟΣ, ΛΑΒΕΤΕ ΥΠΟΨΗ ΣΑΣ ΤΑ ΕΞΗΣ:
1. Αυτογνωσία: κάντε στον εαυτό σας τις ερωτήσεις που προαναφερθήκαν.
2. Επισκεφθείτε τον γενικό ιατρό/ επαγγελματία υγείας ή τον προσωπικό σας γυμναστή για να θέσετε έναν ρεαλιστικό στόχο απώλειας βάρους και φροντίστε να παρακολουθείτε το βάρος σας κάθε μήνα.
3. Εάν αντιμετωπίζετε μια χρόνια ασθένεια, μπορεί να είναι χρήσιμο να επισκεφθείτε τον παθολόγο, για να σας παραπέμψει σε μια ομάδα φροντίδας χρόνιων ασθενειών, όπως είναι ο διαιτολόγος ή ο φυσιολόγος της άσκησης.
4. Δημιουργήστε ένα ημερολόγιο διατροφής σας, το οποίο θα περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα γευμάτων και σνακ. Προμηθευτείτε τα τρόφιμά σας, μόνο σύμφωνα με αυτό.
5. Σχεδιάστε γεύματα τα οποία περιέχουν υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, και σε φυτικές ίνες καθώς και σύνθετους υδατάνθρακες. Οργανώστε το πιάτο σας ώστε τα 2/3 αυτού να αποτελείται αποό λαχανικά και το 1/3 πρωτεΐνη.
6. Επιδιώξτε να μειώσετε το βάρος σας κατά 0,5 έως 1 κιλό ανά μήνα. Να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας αν δεν επιτευχθεί αυτός ο στόχος και να αναθεωρήσετε το σχέδιό σας. Πρόκειται για ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο – αργό και σταθερό, με προσκρούσεις και καμπύλες στην πορεία.
7. Δημιουργήστε μία λίστα «κινήσεων/δραστηριοτήτων» και επιλέξετε αυτές που σας ενδιαφέρουν περισσότερο. Η λίστα μπορεί να περιλαμβάνει κινήσεις-δραστηριότητες όπως είναι ο χορός στην κουζίνα, άλματα κατά τη διάρκεια προβολής των ειδήσεων, πιλάτες τύπου tai-chi, ή ακόμα και έναν γρήγορο περίπατο.
Προτιμήστε να κάνετε δραστηριότητες που σας αρέσουν και που ξέρετε ότι θα συνεχίσετε να κάνατε, Με το πέρασμα του χρόνου, μπορείτε να προσθέσετε και άλλες δραστηριότητες, ενώ μπορεί να είναι και ιδιαίτερα διασκεδαστικό να συμμετάσχουν σε αυτές ο σύντροφος σας ή κάποιος φίλος σας που ασκείστε παρέα.
8. Κάντε χρήση ηλεκτρονικών συσκευών που φοριούνται στο σώμα και είναι υπεύθυνες για τη μετάδοση ιατρικών, βιολογικών πληροφοριών σε μία βάση δεδομένων (wearables), και κάντε μία καταγραφή μέτρησης της δραστηριότητά σας καθημερινά. Υπάρχουν δωρεάν διαδικτυακά προγράμματα άσκησης τα οποία είναι διαθέσιμα για τους περισσότερους τύπους άσκησης, τα οποία μπορείτε να ακολουθήσετε σε δικό σας χρόνο και στον τόπο της επιλογής σας.
9. Πιείτε 2 ποτήρια νερό πριν από ένα γεύμα – αυτό δίνει μια αίσθηση πληρότητας και μπορεί να μειώσει την υπερκατανάλωση τροφής, ειδικά αν ανυπομονείτε να φάτε το φαγητό που βρίσκεται μπροστά σας.
10. Τρώτε με προσοχή – απολαύστε το φαγτό σας τρώγοντας με πιο αργό ρυθμό και φροντίστε μην καταβροχθίζετε τα γεύματά σας.
11. Προετοιμαστείτε για τις καταστάσεις που σας δημιουργούν πειρασμούς – αποφασίστε τι θα παραγγείλετε, πριν πάτε κάπου έξω για φαγητό.
*Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πώς να τρώτε καλά, υπάρχουν ορισμένοι σύνδεσμοι παρακάτω τους οποίους μπορείτε να ακολουθήσετε, και αν κάτι από αυτά που διαβάσατε σας έκανε να νιώσετε άβολα ή σας ξύπνησε αρνητικά συναισθήματα, απευθυνθείτε στον παθολόγο σας ή στον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης.
Healthy eating – Diabetes Australia
Mediterranean Diet – Mayo Clinic
Γραμμές βοήθειας για διατροφικές διαταραχές:
au.reachout.com/articles/support-services-for-eating-disorders
