Αυτό είναι το πρώτο μέρος μιας σειράς έξι άρθρων που πρόκειται να δημοσιευθούν σχετικά με την Ψυχική Υγεία, από την αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Γενικής Ιατρικής, Magdalena Simonis, στη στήλη της «Doctor in the house» στον «Νέο Κόσμο».
Η Ψυχική Υγεία ορίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ως «μια κατάσταση ευημερίας στην οποία ένα άτομο συνειδητοποιεί τις δικές του ικανότητες, μπορεί να αντιμετωπίσει τις φυσιολογικές πιέσεις της ζωής, μπορεί να εργαστεί παραγωγικά και είναι σε θέση να συμβάλει στην κοινότητά του».
Επί του παρόντος, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια εθνική και παγκόσμια κρίση όσον αφορά την ψυχική υγεία, καθώς ζούμε σε έναν πολύπλοκο Κόσμο, όπου πολλοί άνθρωποι από κάθε ηλικιακό στρώμα, βιώνουν συναισθήματα μοναξιάς, αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες καθώς και αστάθεια στις σχέσεις τους, ενώ ταυτόχρονα νιώθουν ότι βρίσκονται συνεχώς σε μία συναισθηματική ένταση λόγω των γεγονότων που λαμβάνουν χώρα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Όλα αυτά ίσως να είναι ακόμα πιο περίπλοκα, εάν ανήκετε σε ομάδα μειονότητας, έχετε χρόνια προβλήματα υγείας, ή υποφέρετε από κάποιο είδος σωματικού πόνου.
Επιπροσθέτως, ασκείται μία συνεχής πίεση προς τους ανθρώπους, για να είναι επιτυχημένοι, να αγοράζουν πράγματα, ενώ ταυτόχρονα αποζητούν την αποδοχή από τους συνομηλίκους τους, ιδίως μέσα από πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Το να προσδιορίσουμε και να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματα ή τις ανάγκες μας, μπορεί να αποτελεί μία διαδικασία η οποία προκαλεί ντροπή, όταν καλούμαστε να το συζητήσουμε, κάτι το οποίο με τη σειρά του μπορεί να δημιουργήσει εμπόδια στην προσπάθειά μας να αναζητήσουμε βοήθεια.
Το εν λόγω άρθρο στοχεύει στην παροχή γενικών συμβουλών σχετικά με την υποστήριξη της καλής ψυχικής υγείας, ενώ ταυτόχρονα συμπεριλαμβάνει σχετικούς συνδέσμους που παραπέμπουν σε χρήσιμες πηγές πληροφόρησης.
Στα επόμενα άρθρα, θα εξεταστούν ανεξάρτητα τα θέματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες, οι άνδρες, οι έφηβοι, οι ηλικιωμένοι καθώς και οι προσπάθειες που καταβάλλονται για την πρόληψη της αυτοκτονίας.
ΤΟ ΣΤΙΓΜΑ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
Η κακή ψυχική υγεία έχει στιγματιστεί εδώ και πολλά χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι όσοι υποφέρουν, υποφέρουν σιωπηλά και καταβάλλουν τεράστια προσπάθεια για να κρύψουν τα πραγματικά τους συναισθήματα.
Συχνά, μας αρέσει να πιστεύουμε ότι η ευτυχία ενός ανθρώπου φαίνεται στο χαμόγελό του και στο χαρούμενο του χαρακτήρα.
Όταν λοιπόν κάποιος που γνωρίζουμε και φροντίζουμε μας αποκαλύψει ότι λαμβάνει φάρμακα για την ψυχική του υγεία, τότε μπορεί να εκπλαγούμε.
Όταν δε, μαθαίνουμε ότι κάποιος που έχουμε γνωρίσει και συνομιλήσει μαζί του αφαιρεί τη ζωή του, τότε το σοκ είναι ακόμα μεγαλύτερο, και αυτομάτως αναρωτιόμαστε: «Γιατί το έκανε;», ή «Γιατί δεν κατάλαβα ότι δεν ήταν καλά;».
Αυτό είναι το στίγμα που «κουβαλάει» κανείς όταν αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας.
Οι άνθρωποι αισθάνονται ότι πρέπει να «κρυφτούν» από τον κόσμο και να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα μόνοι τους.
Ωστόσο, η απομόνωση και τα συναισθήματα απελπισίας ενδεχομένως να επιδεινώσουν την κατάσταση.
Η καλή ψυχική υγεία δεν είναι συνώνυμη της απουσία μιας διαταραχής, αλλά της ικανότητά μας να λειτουργούμε και να ευημερούμε σε όλες τις φάσεις τις ζωής μας.
Η ψυχική υγεία μπορεί να επιδεινωθεί λόγω διαφόρων παραγόντων, όπως οι συνθήκες διαβίωσης, η οικονομική δυσπραγία, η ανεργία, η θλίψη, οι δυσκολίες στις σχέσεις, οι κοινωνικές πιέσεις, ενώ μπορεί να εκδηλωθεί και λόγω κληρονομικής προδιάθεσης.
Οι παθήσεις της ψυχικής υγείας μπορούν να αντιμετωπιστούν και να τεθούν υπό διαχείριση, ωστόσο αυτό απαιτεί υποστήριξη από την κοινότητα και πρόσβαση σε κατάλληλες υπηρεσίες.
Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ
Παρακάτω αναφέρονται ορισμένα στατιστικά στοιχεία από την πιο πρόσφατη έρευνα που διεξήγαγε η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (ABS) μεταξύ 2020 και 2022:
– Το 40% των νέων ηλικίας 16 έως 24 ετών ανέφεραν ότι αντιμετωπίζουν κάποια διαταραχή ψυχικής υγείας μεταξύ 2020 και 2022.
– Το 45,5% των νεαρών γυναικών βίωσαν μία «περιπέτεια» όσον αφορά την ψυχική τους υγεία το προηγούμενο έτος.
– Το 58,7% των ατόμων που περιέγραψαν τον εαυτό τους ως ομοφυλόφιλο, λεσβία ή αμφιφυλόφιλο διαγνώσθηκαν με διαταραχές ψυχικής υγείας – ένα ποσοστό τριπλάσιο σε σύγκριση με αυτό των ετεροφυλόφιλων (19,9%).
-Το ένα πέμπτο των Αυστραλών ηλικίας 16 έως 85 ετών ανέφερε ότι είχε βιώσει κάποια διαταραχή της ψυχικής υγείας τους προηγούμενους 12 μήνες.
Ανάμεσα σε αυτές, οι πιο συχνές ήταν:
Αγχώδεις διαταραχές, που ανέφερε το 17,2% του δείγματος.
Διαταραχές της διάθεσης, όπως η κατάθλιψη, που ανέφερε το 7,5% του δείγματος.
ΠΩΣ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΑΤΕ ΕΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ (ΨΥΧΙΚΑ) ΚΑΛΑ
Δεν είναι πάντα εύκολο να καταλάβουμε πότε κάποιος δεν είναι καλά.
Ωστόσο υπάρχουν ορισμένα σημάδια που υποδηλώνουν ότι ψυχική υγεία ενός ατόμου έχει πάρει τον…«κατήφορο». (βλέπε λίστα από Head to Health).
Ορισμένα σημάδια που πρέπει να προσέξετε:
– Όταν κάποιος φαίνεται να είναι αγχωμένος, ανήσυχος ή δυστυχισμένος.
– Διακυμάνσεις συναισθημάτων, για παράδειγμα, όταν κάποιος χάνει «ξαφνικά» την ψυχραιμία του, ή κλαίει πιο συχνά.
– Όταν αλλάζουν οι συνήθειες του ύπνου ή/και οι διατροφικές συνήθειες ενός ατόμου.
– Όταν το άτομο σταματά να συναντά φίλους, ή δεν συμμετέχει πλέον σε κοινωνικές δραστηριότητες που μπορεί να απολάμβανε παλαιότερα.
– Όταν το άτομο μιλά αρνητικά για τον εαυτό του, τον κόσμο γύρω του, ή το μέλλον του.
-Όταν το άτομο παρακολουθεί πολύ τηλεόραση, καταναλώνει μεγάλες ποσότητες φαγητού ή ποτού, συμμετέχει σε επικίνδυνες δραστηριότητες, ή αμελεί την εργασία του, σε μία αυξημένη – σε σχέση με αυτό που συνηθίζει – συχνότητα.
ΠΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΤΕ ΟΤΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΣΑΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΝΕΙ ΟΤΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
Όταν κάποιος φίλος ή αγαπημένο πρόσωπο σας σας ενημερώνει ότι επισκέπτεται ψυχολόγο ή ότι ο γιατρός τους, τους έχει συνταγογραφήσει φάρμακα για την αντιμετώπιση κατάθλιψης ή άγχους, τότε το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να ακούσετε αυτό που έχει να σας πει, και να το δεχτείτε, με ένα αίσθημα φροντίδας και ευγένειας που εμπνέει εμπιστοσύνη.
Πολλοί άνθρωποι ντρέπονται να παραδεχτούν ότι λαμβάνουν φάρμακα, αλλά είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι ένα μεγάλο μέρος της ψυχικής μας υγείας επηρεάζεται από τους νευροδιαβιβαστές στον εγκέφαλό μας.
Σχεδόν κάθε φυσιολογική λειτουργία στο σώμα μας βασίζεται σε χημικές αντιδράσεις, συμπεριλαμβανομένων της διάθεσης και της λειτουργίας του εγκεφάλου.
Ο ρόλος σας δεν είναι να πείσετε ένα άτομο να μην λαμβάνει τα φάρμακά του, κάτι που δυστυχώς κάνουν συχνά οι φίλοι και αγαπημένα πρόσωπα, καθώς επικρατεί μια λανθασμένη αντίληψη στην κοινότητα σχετικά με τη συνταγογράφηση φαρμάκων για θέματα ψυχικής υγείας.
Ορισμένοι άνθρωποι χρειάζονται μακροχρόνια φαρμακευτική αγωγή και επωφελούνται από τη χρήση τους κατά τη διάρκεια μιας δύσκολης φάσης της ζωής τους.
Ο εγκέφαλος είναι σε θέση να αναπαράγει τους ίδιους νευροδιαβιβαστές που είναι υπεύθυνοι για τη σταθερότητα της διάθεσης, όταν οι άνθρωποι «απογαλακτίζονται» από τα φάρμακά τους σε διάστημα μερικών εβδομάδων.
Ως γιατρός, η εμπειρία μου καταδεικνύει ότι πολλές από τις συνταγογραφούμενες θεραπείες για την κατάθλιψη και το άγχος έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικές.
Βέβαια, κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός, οπότε αν παρατηρηθούν παρενέργειες, υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές επιλογές θεραπείας, και μια ανασκόπηση με τον γενικό ιατρό σας ή τον ψυχίατρο σας συνήθως οδηγεί στην εύρεση της καλύτερης λύσης.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ – ΜΙΛΗΣΤΕ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ
Βασικό στοιχείο της ψυχικής ευεξίας είναι η δυνατότητα να μιλάτε ελεύθερα για όσα συμβαίνουν στη ζωή και στο μυαλό σας.
Οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα και δεν είναι συνετό να υποτιμηθεί η σημασία της σύνδεσης με τους ανθρώπους, του να αισθάνεστε αρκετά ασφαλείς για να μιλήσετε ανοιχτά και να σας ακούσουν.
Η συζήτηση με έναν στενό φίλο ή ένα μέλος της οικογένειας ναι μεν είναι χρήσιμη, αλλά οι συμβουλές που δίνουν μπορεί συχνά να επηρεάζονται από τις δικές τους πεποιθήσεις, και επίσης δεν είναι ειδικοί στην ψυχική υγεία.
Μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας μέσω του γενικού σας ιατρού.
Παρά το γεγονός ότι ως γιατροί, μας αρέσει να ακούμε τους ασθενείς μας και να προσφέρουμε χρήσιμες συμβουλές, σε περιπτώσεις καταστάσεων ψυχικής υγείας είναι πιθανό να χρειαστεί να κλείσετε ένα πιο ραντεβού μεγαλύτερης διάρκειας.
Συνεπώς εάν προκύψει διάγνωση κάποιας διαταραχής ψυχικής υγείας, μπορεί να εκδοθεί ένα Πρόγραμμα Φροντίδας Ψυχικής Υγείας (Mental Health Care Plan) το οποίο θα παρέχει πρόσβαση σε δέκα συνεδρίες με κλινικό ψυχολόγο κατά τη διάρκεια μιας δωδεκάμηνης περιόδου.
Τα ραντεβού επανεξέτασης αποτελούν σημαντικό μέρος της διαδικασίας, γι’ αυτό φροντίστε να μην τα αμελήσετε.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΚΑΛΗ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
Πριν από χρόνια, σε ένα συνέδριο που παρακολούθησα, ένας διάσημος καθηγητής Ψυχιατρικής παρουσίασε μια λίστα για τη διατήρηση της καλής ψυχικής υγείας.
Αυτή η λίστα εφαρμόζεται καλύτερα σε άτομα που έχουν ήδη καλή ψυχική υγεία και αντιμετωπίζουν μια δύσκολη φάση της ζωής τους ή σε όσους έχουν επιτύχει να βελτιώσουν την ψυχική τους υγεία μετά από θεραπεία για κατάθλιψη ή άγχος.
Η λίστα του ψυχίατρου περιελάμβανε αρχικά πέντε σημεία, τα οποία έχω επεκτείνει σε δέκα.
1. Καλλιεργήστε τις στενές σχέσεις.
2. Δημιουργήστε ένα δίκτυο στενών φίλων και διατηρήστε το, μερικοί μέσω της εργασίας, άλλοι μέσω των χόμπι.
3. Ασκηθείτε καθημερινά. Οι ενδορφίνες που απελευθερώνονται μέσω της σωματικής άσκησης, πυροδοτούν θετικά συναισθήματα.
4. Γελάστε. Διαβάστε ανέκδοτα και παρακολουθήστε αστείες ταινίες. Το χιούμορ είναι θεραπευτικό.
5. Μάθετε νέα πράγματα. Η περιέργεια και η δημιουργικότητα ενθαρρύνουν τα αισθήματα αισιοδοξίας και σας βοηθούν να δείτε τα πράγματα διαφορετικά.
6. Κοιμηθείτε καλά.
7. Συνδεθείτε με τη φύση.
8. Κάντε διαλογισμό ή προσευχηθείτε, εάν είστε άτομο της πίστης.
9. Μέσα κοινωνικής δικτύωσης . Περιορίστε τη χρήση τους ή κάντε μεγάλα διαλείμματα από τέτοιου είδους πλατφόρμες.
10. Αίσθηση σκοπού. Μερικές φορές ανακαλύπτουμε τον σκοπό μας, προσφέροντας τις υπηρεσίες μας σε άλλους που έχουν πραγματική ανάγκη.
Ορισμένες από τις συμβουλές που είχαν αναφερθεί σε σχέση με την πρόληψη της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι επίσης χρήσιμες για τη διατήρηση της καλής ψυχικής υγείας.
ΕΙΝΑΙ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ;
Η ψυχική μας υγεία επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, τόσο γενετικούς όσο και κοινωνικούς. Πλέον καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι τόσο απλό όσο νομίζαμε κάποτε ότι αν έχετε συγγενή πρώτου βαθμού με πρόβλημα ψυχικής υγείας, μπορεί να είστε ο επόμενος στη σειρά.
Σε αυτό το στάδιο, καταλαβαίνουμε ότι το επιχείρημα «φύση εναντίον ανατροφής» δεν αποτελεί μία τόσο απλή εξίσωση όσο πιστεύαμε κάποτε.
Οι γνώσεις μας στον τομέα της Γονιδιωματικής και τις Κοινωνικές Επιστήμες υποδεικνύουν ότι και τα δύο είναι εξίσου σημαντικά, αλλά με διαφορετικούς τρόπους που εξαρτώνται από συγκεκριμένες συνθήκες.
Η διαταραχή της διάθεσης και το άγχος φαίνεται να επηρεάζονται περισσότερο από κοινωνικούς παράγοντες, ενώ η ψύχωση και οι νευροαναπτυξιακές διαταραχές φαίνεται να συνδέονται περισσότερο με γενετικούς παράγοντες.
Η έρευνα γύρω από αυτά τα θέματα, εξακολουθεί να είναι σε εξέλιξη.
ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ
Δεν υπάρχει πραγματικό υποκατάστατο της σχέσης με έναν γενικό ιατρό, ψυχολόγο ή ψυχίατρο που εμπιστεύεστε και μπορεί να σας παρέχει υπηρεσίες συμβουλευτικής.
Ωστόσο, αν οι επισκέψεις δεν καλύπτονται πλήρως από το Medicare, το κόστος των τακτικών συνεδριών μπορεί να αυξηθεί.
Η πρόσβαση στην υποστήριξη μέσω της συμβουλευτικής μπορεί να αποτελέσει δύσκολη διαδικασία, καθώς η ζήτηση για τέτοιου είδους υπηρεσίες μπορεί να είναι υπερβολικά μεγάλη.
Εν τω μεταξύ, μπορείτε να βρείτε χρήσιμες τις παρακάτω προτάσεις εν αναμονή ενός ραντεβού:
Ο ιστότοπος Head to Health της Αυστραλίας παρέχει χρήσιμες πληροφορίες και μπορεί να σας καθοδηγήσει σε διάφορες διαδικτυακές υπηρεσίες.
Εκεί μπορείτε να παρακολουθήσετε διαδικτυακές συνεδρίες διαλογισμού, και ακόμη να λάβετε γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία.
Η τεχνολογία στον τομέα της ψυχικής υγείας έχει αναπτυχθεί σημαντικά, και ένας πολύτιμος οδηγός για τις εγκεκριμένες εφαρμογές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με τη συνεργασία με επαγγελματία υγείας είναι διαθέσιμος από το Εθνικό Ινστιτούτο Άριστης Υγείας και Φροντίδας του Ηνωμένου Βασιλείου (National Institute for Health and Care Excellence – NICE).
ΝΕΑ ΨΗΦΙΑΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΕΓΚΡΙΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟ NICE ΤΟ 2023
Κατάθλιψη
- Beating the Blues (365 Health Solutions)
- Deprexis (Ethypharm Digital Therapy)
- Space from Depression (SilverCloud)
Άγχος
- Beating the Blues (365 Health Solutions) για συμπτώματα γενικευμένου άγχους ή απροσδιόριστης αγχώδους διαταραχής
- Space from Anxiety (SilverCloud)
- iCT-PTSD (OxCADAT) για τη διαταραχή μετατραυματικού στρες
- Spring (Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ) για PTSD
- iCT-SAD (OxCADAT) για τη διαταραχή κοινωνικού άγχους
- Perspectives (Koa Health) για δυσμορφική διαταραχή του σώματος
Πηγές:
- Head to Health: www.headtohealth.gov.au
- Γραμμή υποστήριξης ζωής (Lifeline) στο 13 11 14
- Γραμμή υποστήριξη για παιδιά (Kids Helpline) στο 1800 551 800
- Γραμμή υποστήριξη για άνδρες (MensLine Australia) στο 1300 789 978
- Suicide Call Back Service (Suicide Call Back Service) στο 1300 659 467
- Beyond Blue στο 1300 224 636
- Headspace στο 1800 650 890
- ReachOut στο au.reachout.com
- Care Leavers Australasia Network (CLAN) στο 1800 008 774
Αναφορές:
Νέες ιδέες από την τελευταία δεκαετία της έρευνας στον τομέα Ψυχιατρικής Γενετικής: ανακαλύψεις, προκλήσεις και κλινικές επιπτώσεις – PMC
www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9840515
