Ένα από τα πολύ αγαπημένα δροσιστικά καλοκαιρινά λαχανικά που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη χωριάτικη σαλάτα, είναι το αγγούρι. Τα αγγούρια καταναλώνονται νωπά, καθαρισμένα ή με τη φλούδα τους. Επίσης υπάρχουν μικρόκαρπες ποικιλίες και υβρίδια κατάλληλα για τουρσί. Σε ορισμένες ασιατικές χώρες όταν ο καρπός ωριμάσει καταναλώνεται ως βραστό λαχανικό και τα φρέσκα βλαστάρια ως φυλλώδη λαχανικά. Το αγγούρι ανήκει στην οικογένεια των κολοκυνθοειδών όπως το καρπούζι, το πεπόνι, το κολοκύθι, το κοκκινοκόλοκο κ.ά. Το μήκος της αγγουριάς μπορεί να φτάσει τα 3 με 4 μέτρα μήκος αναρριχόμενο είτε έρποντας.

Απαιτήσεις σε κλίμα. Η αγγουριά είναι φυτό θερμής εποχής καθόσον απαιτεί υψηλές θερμοκρασίες να ολοκληρώσει το βιολογικό της κύκλο. Έτσι σε περιοχές που δεν ικανοποιούνται οι απαιτήσεις των θερμοκρασιών, καλό είναι οι αγγουριές να φυτεύονται εντός των θερμοκηπίων. Έτσι θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η άριστη θερμοκρασία κατά τη διάρκεια της ημέρας για την ανάπτυξη του φυτού είναι 30oC και η άριστη θερμοκρασία νύκτας 20oC. Σε θερμοκρασίες μικρότερες των 14oC σταματά η ανάπτυξη της αγγουριάς. Επίσης σε θερμοκρασίες μικρότερες των 10oC πιθανόν να παρατηρηθούν συμπτώματα κρυοτραυματισμού στα φυτά. Άριστες θερμοκρασίες για άνθιση της αγγουριάς θεωρούνται αυτές μεταξύ 18 και 22oC. Κατά την διάρκεια της άνθισης οι ξηροί βόρειοι άνεμοι μπορεί να προκαλέσουν ξήρανση του στίγματος, να μειώσουν τη γονιμότητα της γύρης και κατά συνέπεια να έχουμε δυσχέρειες στη διαδικασία της επικονίασης και φυσικά μικρή καρπόδεση.

Απαιτήσεις Εδάφους- Προετοιμασία. Η ρίζα της αγγουριάς έχει ανάγκη από καλό αερισμό και είναι ευπαθής στα άλατα. Έτσι η αγγουριά αποδίδει καλύτερα σε εδάφη που στραγγίζουν καλά, είναι απαλλαγμένα από παθογόνα και αερίζονται ικανοποιητικά. Τα αμμοπηλώδη εδάφη είναι αυτά που πληρούν τα κριτήρια καλλιέργειας της αγγουριάς. Μπορεί να καλλιεργηθεί και σε αμμώδη εδάφη, αρκεί να φροντίσουμε να τα εφοδιάσουμε με οργανική ουσία (βελτίωση της δομής του εδάφους) και με βιολογικό λίπασμα πλούσιο σε άζωτο και κάλιο. Τα βαριά, συνεκτικά εδάφη θα πρέπει να αποφεύγονται καθόσον συγκρατούν πολύ νερό και δημιουργούν συνθήκες ασφυξίας στο ριζικό σύστημα του φυτού, αλλά είναι και δύσκολα στη κατεργασία τους.

Η κατεργασία του εδάφους ξεκινά με το πέρας της προηγούμενης καλλιεργητικής περιόδου. Αυτή περιλαμβάνει βαθύ όργωμα (βάθος 25 με 30 εκατοστά) και ενσωμάτωση κοπριάς (4 με 5 τόνους το στρέμμα/ 400 με 500 κιλά στα εκατό τετραγωνικά μέτρα). Η προετοιμασία του εδάφους συνεχίζεται την Άνοιξη με καταστροφή ζιζανίων και ψιλοχωματισμό του εδάφους. Εάν για τον οποιοδήποτε λόγο δεν έχουμε ξεκινήσει την κατεργασία με το πέρας της προηγούμενης καλλιεργητικής περιόδου, ξεκινάμε στα τέλη του χειμώνα με βαθύ όργωμα, προσθήκη κοπριάς και ψιλοχωματισμό του εδάφους. Πριν οποιαδήποτε κατεργασία του εδάφους θα πρέπει το έδαφος να είναι στο «ρώγο» του.

Μεταφύτευση. Η εγκατάσταση των φυτών στο λαχανόκηπο μπορεί να ξεκινήσει από τις αρχές Νοεμβρίου που η θερμοκρασία έχει ανέβει σε επίπεδα μεγαλύτερα των 18 με 20oC. Τα προς μεταφύτευση φυτά είτε προερχόμενα από δικό μας σπορείο ή τα έχουμε προμηθευτεί από το εμπόριο, θα πρέπει να μην έχουν υπέρμετρη αύξηση. Ως κανόνα έχουμε τα 5 με 6 πραγματικά φύλλα. Εγκατάσταση των φυτών μπορεί να γίνει και με απευθείας σπορά (3- 4 σπόροι ανά θέση, σε βάθος 4- 5 εκατοστών) στο έδαφος. Σε αυτή τη περίπτωση το φυτό εγκαθίσταται επιτυχέστερα στο έδαφος, καθώς δεν υφίσταται το στρεσάρισμα της μεταφύτευσης. Κατάλληλες θερμοκρασίες εδάφους για γρήγορη βλάστηση (2 με 4 ημέρες) είναι μεταξύ 25 και 35oC. Σε θερμοκρασία εδάφους 20oC βλάστηση των σπόρων συμβαίνει σε περίπου μια εβδομάδα. Σε θερμοκρασίες εδάφους μικρότερες των 11oC ο σπόρος δε βλαστάνει. Καταλαβαίνουμε ότι η σπορά μπορεί να συνεχίζεται μέχρι το μήνα Φεβρουάριο ώστε να ωψιμίσουμε την παραγωγή μας.

Κατά την τοποθέτηση των φυτών στο έδαφος δεν ασκούμε μεγάλη πίεση διότι έτσι θα προκαλέσουμε καταστροφή του ριζικού συστήματος των φυτών. Οι αποστάσεις φύτευσης ποικίλουν ανάλογα με την ποικιλία των φυτών. Γενικά απόσταση 1,2 μέτρων μεταξύ των γραμμών και 50 εκατοστά επί της γραμμής, μας δίνει ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Άρδευση. Όποιο σύστημα άρδευσης κι αν έχουμε διαλέξει (με αυλάκια, καταιονισμό ή στάγδην άρδευση) θα πρέπει να είμαστε πολύ επιμελείς με τη συχνότητα ποτίσματος των φυτών μας. Η αγγουριά είναι πολύ απαιτητική σε νερό και ειδικά τις περιόδους άνθισης και ανάπτυξης των καρπών. Γενικά όταν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες (Άνοιξη) ποτίζουμε κάθε 3 ημέρες ενώ το καλοκαίρι ή όταν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες, κάθε μέρα. Όσον αφορά τις μεθόδους άρδευσης, η χρήση της στάγδην άρδευσης έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από τις άλλες μεθόδους ειδικά συνδυαζόμενη με τη χρήση μαύρου πλαστικού κάλυψης του εδάφους.

Απόδοση- Συγκομιδή. Αναλόγως της ποικιλίας, των καιρικών συνθηκών, τον έλεγχο των ασθενειών και των εντόμων, τη διάρκεια της καλλιέργειας, η απόδοση ενός φυτού μπορεί να φτάσει τα 35 με 40 αγγούρια.

Η συγκομιδή των αγγουριών ξεκινά περίπου 50 ημέρες μετά τη σπορά. Ο καρπός είναι έτοιμος για συγκομιδή 10 μέρες περίπου μετά την καρπόδεση. Η συχνή συγκομιδή βοηθά το φυτό να παράγει νέα άνθη και καλής ποιότητας καρπούς. Όταν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές καλό είναι η συγκομιδή να γίνεται κάθε δυο ημέρες. Οι καρποί δε θα πρέπει να αφήνονται να μεγαλώνουν αρκετά διότι κάθε μεγάλος καρπός εξασθενεί το φυτό από ότι πολλούς μικρούς μαζί. Οι καρποί αποθηκεύονται σε θερμοκρασίες 12 με 15oC για διάστημα όχι μεγαλύτερο των 10 ημερών. Ο χώρος συντήρησης των αγγουριών δε θα πρέπει να έχει προϊόντα που παράγουν αιθυλένιο (πχ μήλα) διότι η «γήρανση» των αγγουριών θα επιταχυνθεί.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου θα πρέπει να βοτανίζουμε τα ζιζάνια και ειδικά στα πρώτα στάδια της εγκατάστασης των φυτών μας, ώστε να μην υφίστανται τον ανταγωνισμό σε θρεπτικά στοιχεία, νερό και φως. Στην καταπολέμηση των ζιζανίων βοηθά η χρήση μαύρου πλαστικού κάλυψης του εδάφους κατά μήκος των γραμμών φύτευσης.

Κλείνοντας, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί πως η πικρή γεύση των αγγουριών δεν οφείλεται στο γεγονός ότι κάποιος «απρόσεκτος» πάτησε βλαστούς, φύλλα ή καρπούς αγγουριάς. Το πίκρισμα των αγγουριών οφείλεται στις μεγάλες και απότομες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας σε συνδυασμό με τα ακανόνιστα ποτίσματα.

*Ο Ιωάννης Παλούκας είναι γεωπόνος Msc.